Binnenland
Nepnieuwspolitie: wapen in verkiezingstijd?

Hoe wordt desinformatie op social media bestreden, en wie bepaalt wat goed en fout is? Politieke afkeur speelt hierin mee, blijkt uit onderzoek van Indepen. Kan ‘nepnieuwspolitie’ verkiezingen beïnvloeden? Een reconstructie.
De Tweede Kamerverkiezingen op 17 maart 2021 speelden zich af onder bizarre omstandigheden. De avondklok moest een dagje worden opgeschort omdat ’t stemmentellen openbaar hoort te zijn volgens de Kieswet. En het land raakte steeds meer verdeeld in voor- en tegenstanders van coronamaatregelen. Protesten gedoogde de overheid alleen niet: die werden hard neergeslagen.
De stembusgang werd uitgesmeerd over maar liefst drie dagen, en een campagne in het land werd er wegens de coronabeperkingen niet gevoerd, behalve door het Forum voor Democratie (FVD). Het Openbaar Ministerie vond het strafbaar, maar kon geen zaak maken.
Intussen kwamen dagelijks nieuwe barsten in de argumentatie onder het verhaal waarmee Rutte en De Jonge de avondklok rechtvaardigden. Daags voor de demonstraties heeft RIVM-voorman Jaap van Dissel in de Tweede Kamer aan Kamerlid Wybren van Haga erkend dat de sterftepercentages van COVID-19 inmiddels lager was geworden dan gevreesd, vergelijkbaar met die van de griep in een volledig open samenleving. Opzienbarende televisie, vastgelegd door de vaste camera’s van de Tweede Kamer. Op YouTube wordt het fragment echter binnen de kortste keren op zwart gezet omdat het in strijd is met de anti-desinformatie richtlijnen van de WHO.
Hoe social media hiertoe besluiten, is een black box. Techbedrijven hoeven het niet te melden, welke rol de overheid speelde houdt het kabinet tot nu toe strikt geheim, Wob-verzoeken zijn afgewimpeld en de Kamer wordt nog aan het lijntje gehouden. Maar bij de vorige Kamerverkiezingen is door onderzoekers onder de motorkap gekeken. Dat werpt een heel andere blik op de ban van Van Haga’s, door de WHO verboden, video met Van Dissels geruchtmakende ‘griepvergelijking’.
De machinekamer wordt gedetailleerd uitgelegd in een onderzoek van The London Story, een stichting die nog niet lang bestaat, en gevestigd is in het Humanity House te Den Haag. Dit is een verzamelgebouw voor organisaties van vredesactivisten, die overal ter wereld werken. The London Story (TLS) richt zich bijvoorbeeld vooral op India. Het eerste Nederlandse project is het monitoren van desinformatie in aanloop naar de verkiezingen. Dat is volgens de onderzoekers al van start gegaan in 2019.
Dat gebeurt door een heel team van ‘onderzoekers’ van TLS. De onderzoeksleider Ritumbra Manuvie van TLS werkt als docent rechten aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze is ook bestuurslid van de ngo.
In dezelfde maand publiceert een wetenschappelijke raad van het Europees Parlement een grote studie naar de inzet van geautomatiseerde verwijdering van desinformatie. Het is een opeenstapeling van voorbeelden en handleidingen voor alle mogelijke vormen van hulp bij de bestrijding van propaganda en strafbare hate speech.
Doelstelling van The London Story, volgens eigen opgave in het ANBI-register:
TLS heeft bovendien met haar Indiase bestuursleden techkennis aan boord. Hun namen zijn terug te vinden in handelsregisters bij IT-bedrijven. De polarisatie in Nederland is klein bier in vergelijking met conflicten tussen verschillende volkeren in het immense land.
Misschien wel daardoor is er veel oog voor details in het rapport ‘Digital Wildfire of Disinformation in the Netherlands’, over desinformatie in de verkiezingscampagne Tweede Kamer 2021.
Vooral kritiek op het coronabeleid wordt opgepikt door het team, dat handmatig en geautomatiseerd in kaart brengt welke ‘alternative facts’ rondgaan op alternatieve nieuwssites, in grote facebookgroepen en op Twitter. Ook de Jensen Show wordt niet vergeten. Opvallend is dat ook Argos en Bureau Buitenland op de lijst voorkomen: beide radioprogramma’s behoren tot de journalistieke top binnen de NPO, al vele jaren lang.
De twee jaar durende aanloop van het wetenschappelijk onderzoek dat wordt uitgevoerd door de stichting, met geld van een internationale ngo, betaalt zich uit in een heel boeiend eindrapport. Het bevat veel feiten en cijfers, en gaat vaak recht op het doel af: al in de eerste zin van dit rapport toont TLS ‘hoe het verdienmodel van Facebook de COVID-19 infodemic in Nederland mogelijk maakt’.
Hier vonden de nepnieuwsdetectives namelijk het vaakst desinformatie die gevaarlijk wordt geacht, door autoriteiten zoals de WHO en overheden. De kritiek van TLS op Facebook (Meta) is dat misleidende ‘wappie-content’ niet of niet snel genoeg worden weggepoetst. Daar komt het team achter door te monitoren wat er gebeurt met meldingen die ze zelf maken. Klopt het dat nepnieuws veel sneller viraal gaat dan het officiële verhaal? En is dat dan ook een verdienmodel van Meta, met gevaarlijke gevolgen voor de democratie?
Voor Facebook blijken verkiezingen een cash cow: 15 procent van alle omzet in advertenties, en zelfs een kwart van de winst die daarop wordt gemaakt, schrijft TLS toe aan politieke partijen. Samen gaven ze 3,3 miljoen euro uit, in de 24 maanden tot aan de verkiezingen in 2021. Iets minder dan een derde daarvan is afkomstig van slechts twee partijen, CDA en FVD. Maar hoewel de christendemocraten meer betalen, heeft FVD een veel groter bereik.
En dan neemt de studie een opvallende wending. In de periode dat het team actief gaat rapporteren en monitoren, richt het zich nog maar op één subject. TLS toetst alleen nog de berichten van FVD. Eigenlijk had men ook de PVV willen monitoren, maar die adverteerde te weinig om te kunnen worden onderzocht. Wilders was een jaar eerder al door andere desinformatie-onderzoekers door de mangel gehaald, rapporteerde bijvoorbeeld de universiteit van Oxford.
TLS levert geen half werk: In de zeven weken tot aan de verkiezingsdag worden vervolgens niet minder dan 938 berichten aangetroffen, die in de ogen van The London Story niet voldoen aan de bekende feiten, zoals factchecks en de richtlijnen van de afzonderlijke socials of de WHO.
De ngo oordeelt met harde hand: elke letter die afwijkt van RIVM- of WHO-richtlijnen wordt gerapporteerd, zelfs als de feiten kloppen, zoals wanneer een groep wetenschappers publiceert dat ‘op termijn corona vergelijkbaar wordt met de seizoensgriep’. FVD mag volgens TLS daaruit namelijk niet redeneren dat de partij af wil van alle beperkende maatregelen.
Onder valse namen en met verzonnen identiteiten, ‘using digital ethnographic methods’, dringen teamleden namelijk ‘strategisch’ binnen in populaire besloten Facebook-groepen waar complotten worden besproken en coronabeleid bekritiseerd.
Manuvies team was niet het enige dat tijdens de campagne aan particuliere nepnieuwsrecherche deed: verschillende collectieven van journalisten of wetenschappers kregen subsidie om hetzelfde te doen. Ze hielden onderling contact, wat onder meer werd aangemoedigd (en betaald) door Brussel, via de organisatie EDMO.
Zo konden heel snel vanuit verschillende locaties mensen schadelijke berichten rapporteren bij de social media. Als er kort op elkaar een aantal over één post binnenkomen, dan grijpen automatisch de algoritmes van een platform in: meestal verbergen ze de berichten tijdelijk van de timeline, tot naar de inhoud is gekeken en een definitief besluit valt.
Hoe je zo’n melding het meest succesvol kan doen, en waar je op moet letten, staat minutieus beschreven in handleidingen, zoals die van Skeptical Science, die in 2020 verschijnt. Het is vertaald in alle Europese talen, ook in het Russisch.
The London Story wil met zoveel mogelijk andere ngo’s samenwerken bij het vlaggen van in hun ogen foute content, staat in het beleidsplan. Samen oefenen ze druk uit op de EU en de VS om wetgeving in te voeren tegen de algoritmes van techplatforms die ‘hate speech’ promoten.
Tot het zover is, nemen ze zelf het heft in handen, net als overheden, die bij social media een speciaal loket krijgen om foute content aan te geven: ze worden zogenaamde ‘trusted flaggers’. Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties en Digitalisering) onthulde onlangs dat de Nederlandse overheid niet één, maar verschillende instanties heeft die met voorrang mogen rapporteren: niet alleen de politie, maar ook de toezichthouders NVWA, Kansspelautoriteit en Autoriteit Financiële Markten (AFM). Ook haar eigen ministerie van Binnenlandse Zaken, met een speciale afdeling die nepnieuws bestrijdt, krijgt voorrang.
Het valt alleen wel op dat de inspanningen alleen gericht zijn op groepen die kritisch zijn op de Nederlandse overheid, en rechts georiënteerd zijn. Klimaatactivisten bijvoorbeeld die de regels overtreden, worden niet gerapporteerd. Dat is mogelijk te wijten aan de grote subsidiestromen die de afgelopen jaren zijn losgekomen vanuit overheden, de EU en de Verenigde Naties.
Hierdoor neemt de factchecking gemeenschap al dan niet gewild de vorm aan van een trollenleger.
Welke berichten in hun ogen zoal niet deugen? Onder meer een kritische tweet van FVD-Europarlementariër Derk-Jan Eppink, die zich cynisch afvraagt waarom de Europese Commissie zo stil is over de rekening van de klimaatagenda van 11.500 miljard euro. Hoewel nergens vraagtekens bij nut of noodzaak worden gesteld, luidt het oordeel: klimaatscepsis.
Afbeelding: de lijst met Facebookgroepen die het vaakst gerapporteerd werden wegens vermeende desinformatie
Zo wordt ook het fragment van Jaap van Dissel over de sterftepercentages van COVID-19 aangegeven. Dit is precies zoals minister Ollongren van Binnenlandse Zaken (D66) het graag ziet: niet de overheid moet aan de bel trekken over desinformatie, maar de samenleving zelf. De politiek is immers geen censor in een vrij land.
Alleen: The London Story is niet vrij van politiek. Ten tijde van het onderzoek is een prominent D66’er lid van de driekoppige raad van advies: Simone Filippini, oud-diplomaat bij Buitenlandse Zaken, voorzitter van D66 Dordrecht én voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor de Verenigde Naties.
Over welke rol social media in de D66-campagne hebben gespeeld, verhaalt het rapport niet, de partij wordt slechts op vier plaatsen genoemd in het 80 pagina’s lange document. Op één ervan is wel de geruchtmakende foto te zien waarop Sigrid Kaag op tafel danst na de eerste exitpolls. De begeleidende tekst: “Terwijl zij op tafel danste, keken wij onder het succes, naar de verkoolde as die achterbleef door het ongecontroleerde wildvuur van desinformatie en onjuiste feiten dat tijdens de verkiezingsperiode in Nederland smeulde.”
Op een enkel interview na krijgt het rapport weinig aandacht. Jammer, want het is een van de weinige studies rondom verspreiding van is, die onder de motorkap kijkt. Wel wordt de conclusie over het ‘inferno van nepnieuws’ enkele malen aangehaald in de Tweede Kamer, door een D66-Kamerlid en door D66-minister Ollongren.
Wat niet wordt besproken in het debat: hoeveel invloed heeft dit ene onderzoek gehad in de verkiezingscampagne? De duizend gerapporteerde berichten, waarbij op ingrijpen werd aangedrongen door de onderzoekers als techbedrijven niet spontaan reageerden, bevatten namelijk echt niet allemaal complottheorie of valse voorlichting over het virus. Wybren van Haga zou heel goed direct getroffen kunnen zijn door de acties: hij was in de dagen voor de verkiezingen aan een flinke opmars bezig; hij haalde uiteindelijk bijna evenveel stemmen als lijsttrekker Baudet. Wat zou er zijn gebeurd als Van Haga, zonder de tech-tegenwerking, er meer had gekregen dan de leider?
Omdat Indepen niet kan binnenkijken in de machinekamer van Facebook of de onderzoekers, is het lastig om te bepalen hoe groot de invloed van de rapporteercampagne is geweest. Immers, meer zelfbenoemde factcheckers hielden zich hiermee bezig. Zij hadden onderling contact, bevorderd door onder meer Europese subsidies. Hoe vaker over content wordt geklaagd, hoe hoger deze op de prioriteitenlijst van techbedrijven komt.
Wetenschappelijke ‘flaggers’, zoals de factcheckers genoemd worden, hebben een streepje voor. Dat geldt ook voor zogenaamde ‘trusted flaggers’.
De Rijksoverheid houdt tot op de dag vandaag geheim wie en welke berichten allemaal zijn gerapporteerd bij social media, ondanks vragen uit het parlement en informatieverzoeken uit de samenleving.
Want in de Tweede Kamer kon D66 dan wel verwijtend het TLS-rapport aanhalen om FVD te verwijten dat men ‘maar liefst twee ton overhad voor het actief promoten van desinformatie over COVID-19’, maar zelf gaf de partij in die periode veel meer uit aan social media, op Google bijvoorbeeld maar liefst tienmaal zoveel als FVD. Wie betaalt, die bepaalt: geldt dat misschien ook voor factcheckers?
Lees hier het hele onderzoek van The London Story
Binnenland
Klimaatgeld gaat in rook op: deel 2

De klimaatbelastingen en -toeslagen op jouw energierekening gaan in Nederland vaak letterlijk in rook op: ook het verbranden van bos of afval is ‘bio’. Is de komst van de houtstookketel van Vattenfall in Diemen nog onzeker, een aansluiting op de SDE-subsidieleidingen is voor Shell en de Rotterdamse haven al geregeld.
Dit is deel twee van ‘In rook op’, lees hier deel 1
Vergelijkbare bedragen zoals de 395 miljoen euro subsidie voor Vattenfall heeft het kabinet afgelopen jaar aan Shell doorgesluisd, zonder hiervoor zoals wettelijk verplicht is, toestemming aan de Tweede Kamer te vragen. In de lange lijst ‘nooduitgaven’ die het kabinet eigenhandig deed en pas achteraf meldde, staan subsidietoezeggingen voor CCS, een andere klimaatmaatregel die wordt gesubsidieerd. Dat is omstreden, want moeder aarde schiet er netto niets mee op dat uitstoot uit fabriekspijpen niet in de atmosfeer wordt uitgeblazen, maar met dure installaties in een gat kilometers diep de grond in wordt geblazen, bijvoorbeeld in een vroeger leeggehaald zout-, olie- of gasveld.
Dat dit überhaupt is ontwikkeld door ingenieurs, is te danken aan het vooruitzicht op klimaatsubsidies. Omdat biomassa minder ‘vies’ is dan steenkool, zouden de energiereuzen dan voor de ‘overgangsfase’ naar ‘volledig fossielvrij’ van deze extra bron gebruik kunnen maken. Maar is het niet, vanuit zowel het oogpunt van milieuwinst als van verstandig geld uitgeven, slimmer om eerst goed te gaan isoleren en het gasnetwerk binnen enkele decennia uit te faseren?
Dat is alleen maar een eenmalig verdienmodel. Dit geldt niet bij het afvangen en onder de grond pompen van gas. Dankzij de klimaatboekhouding rond CO2, die is opgetuigd voor allerlei broeikasgassen, verdient Shell groencertificaten (denk aan Garanties van Oorsprong) die kunnen dienen als compensatie, als bij andere productieprocessen wél teveel uitstoot is voor het Europese plafond. Dat is met de grote fabrieken en brandstofhandel in Rotterdam wel zo prettig.
Al die klimaatbelastingen redden zo de ‘vieze industrie’ in de Botlek en andere petrochemische havens. Vanuit het toekomstperspectief voor de BV Nederland is die investering misschien helemaal zo gek nog niet, met de klimaatwetten van de EU. Maar het gebeurt achterbaks, met smoesjes. Die zijn alleen wel peperduur.
Rob Jetten heeft vorig jaar dan wel subsidie voor biomassa stopgezet, maar deze investeringsbijdrage was eerder al toegezegd. Maar wat als hij ‘gezien de omstandigheden’ toch nee zegt? Geheid dat Vattenfall dan boos naar de rechter stapt, maar zou die dan 395 miljoen euro schadevergoeding toewijzen aan de stroomboer omdat één bouwproject niet doorgaat? Afkopen moet goedkoper zijn. De grote geruststelling over dit project staat namelijk elders bij Vattenfall: over de bouw is nog geen beslissing genomen.
Op de rem staan bij het gasvrij maken van Nederland is het beste wat Jetten kan doen om de geschiedenis in te gaan als voorzienige klimaatminister. Maar hij koerst juist de andere kant op. Veel geld is al weg vergeven aan ‘de olies’.
De petrochemische industrie in Rotterdam heeft tijdens de coronapandemie ook een lijntje gekregen naar de klimaatkassa. Het is de WarmtelinQ, een warmtenet dat door de Gasunie uitgebaat gaat worden. Zogenaamde restwarmte, die vrij komt bij industriële processen, wordt met een stoomleiding van een meter dik vanuit de Botlek rondgepompt, om onderweg in het Westland kassen te verwarmen en dan via Den Haag tot helemaal in Leiden woonwijken te verwarmen, die vanwege de klimaatdoelen van het kabinet af moeten stappen van hun energiezuinige HR-ketel thuis. In plaats daarvan worden ze verplicht om stadsverwarming af te nemen van één leverancier, voor verwarming en douchen.
De stoomleiding moet het hele jaar op temperatuur zijn, ook als tijdens een hittegolf een douche ter verkoeling dient. In die maanden staat de cv-ketel thuis in de slaapstand. Toch moeten complete oude stadswijken in Den Haag over op een heel nieuw systeem maar niet omdat het huidige systeem van thuis stoken het klimaat verwoest: in Duitsland stapten burgers juist met steun van dezelfde klimaatbelastingen over op gas, alom bejubeld tót de Russische inval in Oekraïne.
WIL JE DAT WE MEER ONDERZOEK DOEN NAAR KLIMAATUITGAVEN? WIJ HEBBEN GEEN BOS, MAAR EEN DONATIEPAGINA
Klimaatsubsidies dreigen zo niet alleen bos en zelfs complete verlaten dorpjes aan de rand van bruinkoolmijnen te vernietigen, maar ook de vlijt waarmee Nederlandse burgers de afgelopen decennia zuinige cv-ketels installeerden, en isolatie aanbrachten. Dat laatste is voornamelijk een probleem in huurwoningen, in Nederland.
Isoleer elders, kabinet: niet jezelf van de samenleving afsluiten, maar ga de kieren dichten in de huizen van ‘de mensen in oude huizen. En dat hoeft echt niet via een of andere Sywert: bij de sociale partners van Bouwend Nederland kennen ze vast wel een mannetje.
Binnenland
Halve bossen in verbrandingsoven met subsidie natuurherstel

Halve bossen gaan letterlijk in rook op door jarenlang achterstallig bosbeheer. Dit wordt betaald met natuurherstelsubsidies die binnenkwamen dankzij het Programma Aanpak Stikstof (PAS), dat in de geruchtmakende rechtszaak van milieuactivist Johan Vollenbroek is onderuitgehaald door de Raad van State.
Met het geld van de stikstofregeling PAS voor boeren heeft Staatsbosbeheer versneld bossen omgehakt en die voor de helft of helemaal als biomassa opgestookt in energiecentrales. Dat komt omdat sparrenbossen na jaren achterstallig onderhoud geteisterd worden door kevers.
Dat blijkt uit onderzoek van Indepen. Vooral de kevers in bossen met voornamelijk fijnsparren zijn een groot issue voor Staatsbosbeheer, dat een kwart van de Nederlandse bossen beheert. Huisaccountant EY deed dit jaar zelfs aanvullend fraudeonderzoek.
Er waren dan ook de afgelopen jaren al meer hectares bos verdwenen in het kader van de noodkap dan in de boekhouding stond: dit is ter waarde van een miljoen euro gecorrigeerd afgelopen jaar, volgens de jaarrekening.
De accountant was niet de enige die naar de boeken keek: ook de Algemene Rekenkamer deed onderzoek naar zelfstandig bestuursorgaan Staatsbosbeheer (SSB). Dit toezicht is uitgebreider: de Rekenkamer kijkt ook of de beleidsdoelen die politiek zijn gesteld, worden behaald.
Het beeld dat op grote schaal zomaar bos wordt omgehakt in Nederland, zelfs gemeenten klagen hier tegenwoordig openlijk over, is een verkeerd beeld, is de hoofdconclusie van de Rekenkamer. Maar dieper in het onderzoek constateert deze hoe de opbrengst in kilo’s snoeihout sinds acht jaar enorm stijgt.
“Staatsbosbeheer verklaart deze toename uit het oogsten van veel hout dat niet geschikt was voor de verkoop bij de laatste omvormingsprojecten in het kader van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) en uit het ruimen van veel zieke bomen (essentaksterfte). Dit hout is voor de verkoop onbruikbaar en is als biomassa verwerkt. ”
Dat komt deels doordat het droger is geworden in Nederland, droge bomen trekken kevers aan: letterzetters in het geval van de fijnspar. Die graven om eitjes te leggen gangen in de boom, en onderbreken daarmee de sapstroom, zodat de boom zich na een droge zomer minder goed kan herstellen.
Maar dat vorig jaar de noodkap van sparrenbossen fors is uitgebreid, kan niet zomaar op het bordje van het klimaat worden gegooid. Ook het bosbeheer zelf is oorzaak van de afnemende houtoogst, hoort de Rekenkamer van medewerkers. De afnemende houtoogst bij Staatsbosbeheer heeft volgens deze organisatie te maken met onderbezetting. “… We hebben te maken met een forse onderbezetting om het bosbeheer (in de hele keten van sturing) goed vorm te geven. Dat breekt ons nu op. Onvoldoende capaciteit om de oogst goed voor te bereiden, te begeleiden met de benodigde communicatie, en te begeleiden met de juiste sturing bij de uitvoering van de bleswerkzaamheden, en uit te voeren met medewerkers die voldoende ervaring hebben. Dit leidt ook tot lagere bles en oogst.”
Die oogst is dus niet geschikt om planken van te zagen, althans veel minder: de helft gaat in de hakselaar om als ‘biomassa’ te worden opgestookt. Hierna moet nieuwe natuur worden aangelegd, met meer verschillende soorten en met ‘vernatting’ en terugkeer van veen.
Het is geen onomstreden beleid, en er is ook niet genoeg geld voor, waarschuwt SBB. Maar het geplaagde achterstallig bosbeheer komt daar nog bij: er is ook te weinig bijgeplant, of bos verjongd. Elf jaar geleden werd daar al alarm over geslagen. Maar omdat door onderbezetting het oogsten achterloopt, kan er ook minder bijgeplant worden. En nieuwe natuur dan, we hebben toch een groen kabinet en grote loterijen? “De snelheid waarmee nieuw bos aangeplant wordt, ligt op het laagste punt in de afgelopen 50 jaar”, aldus de Rekenkamer. Er is wel een uitbreidingsproject, gericht op 2030. Die taakstelling gaat Staatsbosbeheer wel halen.
Slecht onderhouden bos dat ziek wordt, kun je niet stukje bij beetje met bijplanten en kappen revitaliseren. Dat moet ineens worden gekapt, volledig. Dat zijn blijkens krantenberichten vaak de grote kale akkers waar mensen boos over worden, en waar politiek tumult over ontstaat, bijvoorbeeld in gemeenten op de Veluwe vorig jaar.
De enige die er wat mee opschiet, is de houtoven. Dat blijkt wel uit de cijfers die na onderzoek door de huisaccountant zijn bijgewerkt over de crisis rond kevers als de letterzetter. Bij de fijnsparbossen (meest aangeplante soort in Nederland) die er slecht aan toe zijn, gaat de helft van de houtopbrengst de oven in; normaal is 13-25 procent van de houtopbrengst biomassa.
Is die houtopbrengst genoeg? Nee: Staatsbosbeheer moet houtpellets uit het buitenland inkopen om de contracten met afnemers van biomassa na te kunnen komen. SBB is mede-eigenaar van enkele biomassacentrales.
De meerkosten van deze hele, nog jaren durende operatie, nodig om nog eens 2000 hectare bos te vellen en te herplanten, bedragen na aftrek van de houtopbrengst netto 6 miljoen euro. Staatsbosbeheer houdt echter zelfs rekening met 2 miljoen euro minder, nu de biomassaprijs door het dak gaat sinds de oorlog in Oekraïne: plus 30 procent.
Tot 2030 staat 5000 hectare aanleg van nieuwe bossen op de agenda, maar een deel daarvan gaat via ‘omvorming’. Dat begrip lijkt voornamelijk synoniem voor het omzagen van uitgedroogde sparrenbossen met al die ‘klimaatkevers’.
Bij de fraudecontrole door EY zijn geen verdachte zaken aangetroffen, aldus de accountant.
Dit is natuurbeheer in Nederland: stikstof is eng, maar de schoorsteen moet wel roken.
Binnenland
Klimaatgeld gaat in rook op

De duurbetaalde belasting op gas en stroom verdwijnt in hoog tempo in de zakken van de vervuilende fossiele industrie. Ook in Nederland.
Red de wereld: sloop de natuur! Niet alleen in Nederland is dit nog steeds de cynische realiteit in de energietransitie. Want ook al wil minister Rob Jetten af van subsidies op biomassa als ‘groene’ brandstof, in weerwil van dit kabinetsbeleid vraagt Vattenfall doodleuk opnieuw bijna 400 miljoen euro subsidie aan voor het opstoken van houtpellets, voor stadsverwarming in Amsterdam. Shell heeft het al gekregen, in Rotterdam.
Honderden miljoenen voor olie- en gasbedrijven, dat klinkt nogal tegenstrijdig met alle mooie woorden over het bestrijden van de opwarming van de aarde. De geldstromen vanuit zowel de Green Deal van de Europese Commissie als van overheden zoals de Nederlandse, zijn dat ook: er gaat erg veel geld naar de fossiele industrie.
Daar zit een gedachte achter: met het geld kunnen de petrochemische- en energiebedrijven maatregelen bekostigen die de uitstoot van broeikasgassen verminderen. Als u subsidie kunt aanvragen voor zonnepanelen op je dak, dan geldt dat ook voor een fabriek. Bij de industrie zijn immers grote klappers te maken.
Dat is de groene droom, en net als bij zoveel andere wensgedachten staan wetten en praktische bezwaren in de weg bij het omzetten ervan in echte daden. Neem de oorlog in Oekraïne: door de gestegen energieprijzen en dalende levering van aardgas uit Rusland begon Duitsland, vlak over de Limburgse grens in Garzweiler, weer met de bruinkoolwinning, ook al is dit de meest vervuilende kolensoort die bestaat. Maar ja, de kerncentrales moesten nu eenmaal uit, zo hadden kabinetten-Merkel besloten.
Kan het cynischer? Jazeker: eigenaar van de mijn, energiebedrijf RWE, kon een jaar eerder nog een beroep doen op subsidie van de Duitse overheid, in ruil voor het versneld sluiten van Garzweiler en andere bruinkoolmijnbouw. Deze brandstof maakte in 2020 nog 17 procent uit van alle energiebronnen in Duitsland, tegen 10 procent afkomstig van zon.
In Nederland is weliswaar geen bruinkoolwinning, maar er zijn wel genoeg andere fossiele industrieën die graaien uit de klimaatpot (gevuld met onder andere duurzame opslagen op de energierekening, zoals SDE+). Neem al het afval dat uit Rome en het VK naar Amsterdam wordt vervoerd om in de Amsterdamse gemeentelijke afvalovens te verbranden: duurzame energie, mét subsidie.
Daar gaat minder geld in dan in biomassa subsidies, die minister Jetten vorig jaar zei te willen stoppen. Dat is niet gelukt. Sterker nog: houtpellets, -chips, zaagsel, snoeiafval en ‘brandhout’ voor de energieopwekking werden juist populairder dan ooit. Bomen zijn booming.
Dat is bijvoorbeeld te lezen in het jaarverslag van Staatsbosbeheer (SBB), verzelfstandigd maar nog steeds onderdeel van de overheid. Door de hoge energieprijzen was de vraag naar houtige biomassa zo groot, dat SBB in het buitenland extra moest inkopen om aan de contracten voor levering aan (energie)bedrijven te kunnen voldoen. De omzet van de voor gesubsidieerde verbranding verkochte biomassa steeg vorig jaar naar 9 miljoen euro, 14 procent meer dan het jaar ervoor.
In de bossen van SBB werd vorig jaar 43,6 miljoen kilo biomassa ‘geoogst’, tegen 52,3 miljoen een jaar eerder. Door de oorlog stegen de prijzen voor houtpellets dan ook met meer dan 30 procent, meldt het jaarverslag.
Daarmee worden ettelijke miljoenen per jaar verdiend; Staatsbosbeheer hield de opbrengsten op peil (23 miljoen euro inclusief zaaghout) terwijl de oogst flink verminderde. Het fanatieke kapbeleid staat inmiddels bovenaan de inventarisatie van de belangrijkste risico’s voor de bedrijfsvoering, de imagoschade is groot.
Biomassa was altijd al een dure oplossing uit het verleden die niet werkte. Honderden miljoenen euro subsidie zijn geen uitzondering, ook al maakt het bijstoken van groenafval maar een klein deel uit van onze energiemix.
Het is niet alleen goed voor de luchtkwaliteit en vanwege de besparingen, het zou ook de acceptatie van de energietransitie ten goede komen. Niemand kan namelijk uitleggen dat geld voor schone lucht wordt verkregen, terwijl er boompjes en takken worden verbrand.
Het is dan ook schokkend, dat Vattenfall nu een subsidieaanvraag voor 395 miljoen euro indient, voor een biomassacentrale in Diemen, schrijft Fenna Swart. Zij is hoofd Onderwijs- en Onderzoeksbeleid bij de faculteit Gezondheid van de Hogeschool van Amsterdam, en directeur van Comité Schone Lucht.
De centrale moet een zo energiezuinig mogelijk ding worden, daar doet Vattenfall echt zijn best voor, legt het bedrijf op haar eigen site uit. Technische dienstverlener Equans legt een E-boiler aan, die op zonnige dan wel winderige dagen via panelen en molens een reservoir van 20.000 liter water kookt, en dan nog ietsje hoger, tot het op 110 graden Celsius naar de stadsverwarming kan. Op andere dagen: bijstoken. Omdat het Amsterdam is, even groen als links en sinds 1966 ook Democratisch, mag in deze oven niet zomaar alles op de brandstapel. Het astronomische mestoverschot duurzaam vergisten bijvoorbeeld: pieker daar maar niet over.
In de hoofdstad mag alleen schoon hout in de stookoven, is contractueel vastgelegd. Vattenfall moet dat voor een belangrijk deel in het buitenland kopen, legt het bedrijf hier uit. Het gaat om restjes van hout dat ook naar Ikea zou kunnen, benadrukt Vattenfall.
Subsidie moet komen uit de pot met geld voor stimulering van duurzame energie. Die is Vattenfall toegezegd voor een nieuwe biomassacentrale die in Diemen gebouwd moet komen. De overheid zou in de bouwkosten en het gebruik als stadsverwarming voor huizen in Amsterdam maar liefst 395 miljoen euro bijdragen.
Er volgt nog een 2e deel.
-
Binnenland6 dagen geleden
Reddingsactie: natuurboer ziet droom de vernieling in gaan
-
Binnenland1 week geleden
TNO had maand voor pandemie al nepnieuws-bot gereed
-
Binnenland2 weken geleden
Coronawet en pensioenwet, wél voor de burger, maar niet voor politici?
-
Binnenland1 week geleden
AIVD over kabinet: opstappen
-
Binnenland2 weken geleden
Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel, vaarwel Kaag!
-
Binnenland3 dagen geleden
Kuipers en De Jonge weigeren loftuitingen van samenleving
-
Binnenland5 dagen geleden
Natuurboer- in-nood ironisch genoeg buurman van machtig WEF
-
Binnenland1 week geleden
De D66-traan als wapen werkt niet in een lege kerk…