Politiek
Ambtsmisdrijven; staan ambtenaren boven de wet?

Als u zeker zou weten dat u niet vervolgd zou worden voor belastingfraude, zou u dan fraude plegen? Het antwoord laat zich raden… Als u zeker zou weten dat u na een ambtsmisdrijf niet vervolgd zou worden en daardoor juist uw baan behouden blijft, zou u dat ambtsmisdrijf dan plegen? Ook dat antwoord laat zich raden… De hypotheek moet tenslotte ook betaald worden toch?
Uit WOB-onderzoek blijkt dat ambtenaren een risico-inschatting maken hoe groot de kans is dat zij vervolgd worden voor ambtsmisdrijven. Is de kans klein of nihil, dan plegen zij dit ambtsmisdrijf ‘gewoon’. De cultuur en ethiek binnen ambtelijke organisaties is inmiddels zo verrot (zie de toeslagenaffaire) en de rugdekking door collega-ambtenaren en de rechterlijke macht is zo groot (zie eveneens de toeslagenaffaire), dat het plegen van ambtsmisdrijven geen incidenten meer zijn omdat de pakkans toch gering is. Tot dusverre is ook te zien dat men bij de beschuldiging van ambtsmisdrijven heftig gaat vingerwijzen naar andere departementen of de verantwoordelijkheid zodanig troebel houdt dat geen individuen aangewezen kunnen worden zoals blijkt uit onderzoek van het OVV.
Nu zou het achterhalen van dergelijke misstanden een peulenschilletje moeten zijn, er is immers het WOB-instrument dat de overheid verplicht haar bewegingen vrij te geven. Inmiddels is wel duidelijk dat dit instrument niet langer meer volwaardig functioneert. Er wordt simpelweg niet meer voldaan aan de wettelijke vrijgave-plicht, dossiers verdwijnen, er wordt gebruik gemaakt van privé-emailadressen en op het laatste moment worden gegevens toegevoegd. Zelfs Deloitte is het spuugzat een onderzoek te moeten doen op basis van onvolledige vrijgave. De overheid vertoont inmiddels ernstige trekjes van een organisatie in Sicilië die zaken onderneemt die het daglicht niet verdragen, en die erbij gebaat is informatie zo veel mogelijk achter te houden.
Was je politieke carrière 3 jaar geleden nog teneinde als je onterecht beweerde op de datsja van Poetin te zijn geweest, anno 2022 kun je 5,1 miljard gemeenschapsgeld laten verdwijnen zonder dat er een haan naar kraait. Oké, er kraaien wel hanen naar, maar die zijn uit het ‘verkeerde’ kippenhok, en dus gebeurt er helemaal niets mee sinds de ontdekking in mei 2021. Kunt u zich een bankoverval voorstellen waarbij 5,1 miljard wordt buitgemaakt en welke enorme ophef dat zou veroorzaken? Ook ‘staatsontvoeringen’ van meer dan 1.100 kinderen is anno 2022 geen enkel probleem meer. Geen Amber Alert, geen helikopters met zoeklichten, geen militairen met prikkers in een korenveld. Ze verdwijnen gewoon en de nabestaanden zijn roepende in de woestijn. Een rechtszaak tegen de Staat? Als de Belastingdienst in het spel is blijken rechters de blinddoek te hebben afgeworpen en heeft u geen poot om op te staan, zo blijkt uit de toeslagenaffaire. Komt de overheid door een rechtszaak over de avondklok in de problemen, dan is binnen een halve dag (!!) een spoedzitting geregeld. Dat is werkelijk ongekend in de juridische wereld. Terwijl de overheid al diverse malen op de vingers getikt werd omdat over fictieve rendementen geen belasting geheven kon worden, procedeerden ambtenaren door tot de Hoge Raad om vervolgens tot de ontdekking te komen dat er geen geld is om gedupeerden terug te betalen; de buit was al binnen en verdeeld. Medewerkers en tevens specialisten van de Belastingdienst wisten een goudomrande vertrekregeling te organiseren, zónder dat ze daarvoor zelf belasting hoefden te betalen. Iedere Nederlander betaalt 75% belasting over een vertrekregeling die in de ogen van diezelfde Belastingdienst ‘excessief’ is. Pas later werd duidelijk dat ze dit ‘vergeten’ waren. U leest het goed: de belastingexperts van de Belastingdienst ‘vergeten’ zélf belasting te betalen over hun eigen riante vertrekregeling… heeft u nog adem over, want dit is werkelijk waar nog maar het topje van de spreekwoordelijke ijsberg.
Wat doen die juridische afdelingen op al die departementen dan? Uit WOB-onderzoek blijkt nu dat zij een risico-inschatting maken hoe groot de kans is dat de overheid gepakt wordt bij het overtreden van de wet. Zo heeft de NCTV een ‘keurig’ stroomschema daarvoor. Is er geen grondslag, maar is de NCTV zélf van mening dat het wel tot hun taken behoort, dan zegt het schema dat ze de keuze hebben om een oplossing te vinden of een grondslag te creëren óf, en dat is de andere keuze: ‘doorgaan en risico accepteren.’ Bij een verdere uitwerking van dit schema wordt daarna uitgelegd dat er wel wat nadelen zijn. Zo kan het boetes opleveren (dat zijn dus boetes die overheidsinstanties opleggen, boetes die u als burger dus ook nog eens mag betalen), rechterlijke procedures door burgers of organisaties (waar dus boetes uit kunnen volgen) en ‘het vertrouwen in het NCTV daalt’. Hoever wil een overheidsorganisatie nog zinken? Ook uit eerder WOB-onderzoek bleek al dat overheidsinstanties willens en wetens wetten overtreden, het risico nemen en dat ondertussen andere overheidsorganisaties bezig zijn een wettelijke basis te creëren. Dat blijft een ambtsmisdrijf als de wet op het moment van plegen nog niet geldig is.
De onthullingen zijn inmiddels dermate schokkend dat men zich onderhand wel mag gaan afvragen voor wie deze ambtenaren er zitten, ter meerdere eer en glorie van zichzelf of om de samenleving te dienen? Die laatste dienen ze in voornoemde voorbeelden in ieder geval niet, en dat zou toch echt hun primaire taak moeten zijn. Bij de redactie van Indepen is men inmiddels gestart met het bestuderen van de Trias Politica, wellicht hebben we tijdens de geschiedenislessen in het verleden niet opgelet of zijn er wijzigingen opgetreden die de media niet hebben gehaald.
Met dank aan ceescees72 en @danvander voor het aanleveren van de WOB-documenten.
Binnenland
Pensioenwet: grondwet ondergeschikt aan politiek gewin PvdA en GroenLinks

Is de Grondwet nog in veilige handen bij het Nederlandse parlement? Kortetermijnbelang ging in de senaat bij het stemmen over de nieuwe pensioenwet boven zekerheid over zuiver staatsrechtelijk handelen. Het was nota bene hoogleraar politicologie Ruud Koole (PvdA) die voorkwam dat een twee derde meerderheid nodig was om die wet te aanvaarden.
Zo’n grote meerderheid (in plaats van een meerderheid van 51 procent of meer) is nodig als het parlement over zijn eigen inkomen stemt. Pensioen is uitgesteld inkomen, en SP-senator Tiny Kox kwam er vorige week achter dat iedereen dat tot dan toe over het hoofd had gezien bij het behandelen van de modernisering van de pensioenen. Alleen al over het concrete voorstel was toen meer dan honderd uur gedebatteerd.
Drie hoogleraren staatsrecht onder aanvoering van Wim Voermans stelden in een brandbrief aan de Eerste Kamer dat een twee derde meerderheid noodzakelijk is. Maar onder meer PvdA-senator Koole vond dat het aan de Eerste Kamer zelf is om dat te bepalen. Aangezien minister Schouten (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) door wilde pakken, waren er volgens Koole ’twee meningen’, en moest de senaat er dan maar over stemmen. Omdat de PvdA en GroenLinks met de coalitie voor de nieuwe wet zijn, volgens critici het ‘casinopensioen’ voorstel van Rutte-IV, gingen beide partijen voor een gewone meerderheid.
Daarvoor stemde ook Paul Rosenmöller van GroenLinks. Hij is bestuurder van het grootste pensioenfonds van het land, het ABP (van ambtenaren, leraren, politie). Dat is niet integer, vindt hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert. Ook Ria Oomen van het CDA draagt volgens hem dubbele petten. Zij reageerde als door een wesp gestoken. “Wij kunnen zelf heel goed bepalen wat integer is!”
De rechter mag wetgeving niet toetsen aan de Grondwet, de Eerste Kamer heeft dat ook niet gedaan. Mogelijk speelde mee dat GroenLinks en PvdA door het strategisch stemmen bij de verkiezingen voor de nieuwe Eerste Kamer samen met Rutte-IV een meerderheid hebben in de senaat, zodat Rutte nu een mogelijkheid heeft om te regeren zonder BBB, de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen.
Het is goed gebruik om eerst met de winnaar te gaan praten, maar Caroline van der Plas kan haar hand wel overspelen als ze te veel eist.
Evenwel is het beleid van de VVD-CDA-D66-CU coalitie, die haar meerderheid dankt aan de voorkeurstemmen voor het door de christendemocraten weggejaagde Kamerlid Pieter Omtzigt, de afgelopen jaren voor een béétje GroenLinkser om de vingers bij af te likken. Ook de PvdA gaat helemaal voor dure klimaatplannen, nu partijbaron Frans Timmermans hierover de scepter zwaait in de Europese Commissie. Daarmee ligt samenwerking over links meer voor de hand dan met BBB.
Voor de burgers in Nederland betekent dit dat niet alleen het pensioen van werkenden tussen de 35 en 60 jaar er waarschijnlijk op achteruit gaat, maar eveneens dat de koopkracht nu ook zware tijden tegemoet gaat.
De senatoren die afzwaaien nu de Eerste Kamer wisselt, zullen er geen last van hebben. Dankzij Rosenmöller en Koole is dat mooi even nog snel geregeld.
Binnenland
AIVD over kabinet: opstappen

Volgens inlichtingendienst AIVD kan politiek Den Haag bij veel meer mensen onvrede over de overheid wegnemen, dan alleen bij een kleine groep extremisten. Dat staat in het rapport over ‘anti-institutioneel extremisme’. Zo kan het kabinet veel winst boeken als het zich aan de wet gaat houden en daarnaast verantwoording aflegt over zaken die misgaan.
Dit is het belangrijkste ‘subnarratief’ in het rapport van de inlichtingendienst over de wappies, dat deze week veel stof deed opwaaien.
Openbaarheid van bestuur is een ‘kernprincipe’ voor een functionerende rechtstaat, begint de geheime dienst in de inleiding van het stuk, dat schertsend al het dreigingsbeeld wappies wordt genoemd. Gewelddadig is die beweging niet en er zijn ook geen signalen dat escalatie voor de hand ligt op korte termijn.
De ‘anti-institutionele massa’ krijgt zelfs voor de toon van het debat en de inhoud een paar eervolle vermeldingen van de geheime dienst, valt op. “Deze groep maakt juist veelvuldig gebruik van grondrechten als vrijheid van meningsuiting of demonstratie. Men wordt ook juist aangespoord om zelf onderzoek te doen en een eigen mening te vormen.” Met de verdraagzaamheid, diversiteit en inclusie gaat het ook voorbeeldig, signaleert de AIVD: “In tegenstelling tot bijvoorbeeld het rechts-extremisme, worden binnen het anti-institutioneel- extremisme bepaalde bevolkingsgroepen niet weggezet als minderwaardig of als bedreiging.”
Dat past allemaal in de voorwaarden die je voor een goed functionerende rechtstaat nodig hebt, zo verhaalt het theoretisch kader dat de AIVD op papier zette. De rechtstaat heeft naast wetten en plichten ook een werkproces, bijvoorbeeld. De tweet waarin minister Hugo de Jonge zijn woede uit over de column van Marianne Zwagerman, is langs de meetlat van ‘specifieke procesvoorwaarden’ niet meteen onverdeeld succesvol.
Waarom nu toch een gevaar dreigt rond de wappies? Onder de anti-institutionele-extremisten bevinden zich ook enkele aanhangers van rechtsextremisme, signaleert de AIVD. Die overlap vermengt nu niet, maar dit zou in de toekomst kunnen gebeuren, is de vrees die uit het rapport breed is opgepikt. Gebeurt zo’n vermenging wel, en dan ook nog eens op grotere schaal, dan vormt het ‘narratief van de kwaadaardige elite’ mogelijk op termijn een gevaar.
En dan vond de AIVD nog iets: “Behalve de overlap met rechts-extremisme, zijn er enige, meer verrassende, signalen dat enkele aanjagers binnen het islamitisch-extremisme interesse tonen in het narratief over een ‘kwaadaardige elite’.”
De AIVD blijft vervolgens wel schimmig over het waarheidsgehalte van de claims over de kwaadaardige elite die de wereld bestuurt. Wel claimt de AIVD dat dit verhaal niet klopt. Wat heeft de AIVD als onderzoeksvraag gebruikt? Het gaat om “een ‘kwaadaardige elite’ die de controle heeft over alle instituties in Nederland en de intentie heeft om, met behulp van verzonnen gebeurtenissen of interpretaties van daadwerkelijke gebeurtenissen, het volk te onderdrukken, tot slaaf te maken, of desnoods te vermoorden”:
Dat je met een beetje macht over een enkele institutie al veel kapot kan maken in de samenleving, is sinds de toeslagenaffaire breed bekend. Maar die verdiepingsslag maakt de AIVD niet, maar het borduurt voor op de meest extreme QAnon variant van anti-overheidskritiek.
En daar komt dan eindelijk de overheid in beeld als partij in dit proces: “Boodschappen van het narratief worden versterkt en in de hand gewerkt door grieven ten aanzien van daadwerkelijk overheidshandelen, zoals de toeslagenaffaire of andere persoonlijke frustraties met de overheid. Men voelt zich niet serieus genomen.” Dit wordt versterkt doordat het keer op keer gebeurt.
Hiermee is de oplossing meteen ook grotendeels in zicht, ziet de geheime dienst. De politiek zou eens de eer aan zichzelf moeten geven in deze, adviseert de AIVD, en dat geldt ook voor de rechtspraak, justitie, wetenschappers en media.
Juist de regering heeft zelf heeft een hele schatkist aan instrumenten om te werken aan ‘herstel van vertrouwen’ met de samenleving, begint haar conclusie: “Betrouwbaar tonen en betrouwbaar communiceren. Dat is cruciaal.”
“Communicatie over politieke beslissingen, beleid en gebeurtenissen zal hierin belangrijk blijven. Wanneer de publieke perceptie is dat besluitvorming transparant is verlopen en tegengeluiden serieus zijn behandeld, zal het narratief waarschijnlijk minder goed voet aan de grond krijgen.”
Binnenland
TNO had maand voor pandemie al nepnieuws-bot gereed

TNO heeft in de maanden voorafgaand aan de uitbraak van COVID-19, in het diepste geheim een eigen surveillancetool voor social media toezicht voltooid, die gebruikt kon worden door ministeries. Deze ‘big brother software’ is gebouwd naast een operatie van de landmacht (LIMC), die ook tot doel had kritische burgers en media in de gaten te houden. Dat blijkt uit nieuw vrijgegeven documenten die Indepen heeft bestudeerd.
Nederland heeft lang ontkend dat het coronavirus een probleem zou worden in de zorg of de samenleving. Maar achter de schermen werd in de maanden voor het eerste coronageval al wél hard gewerkt aan massasurveillance van bevolking en media.
Een geavanceerd surveillancenetwerk om social media op ‘desinformatie’ over de pandemie dwars te zitten, was al maanden in ontwikkeling voordat op 27 februari 2020 live uitgezonden op televisie dat spontane ‘briefje voor Bruno’ werd overhandigd. Het RIVM wist daarvan, maar verspreidde op dat moment zelf desinformatie, zoals dat ‘Carnaval doorgaans wordt gevierd in kleine kring’. Dit blijkt uit nieuw vrijgegeven Woo-documenten.
Begin februari is er al overleg tussen verschillende departementen, om de desinformatie te bundelen en analyseren. ‘Wat doen we bijvoorbeeld met het verhaal dat het virus uit een lab is ontsnapt in Wuhan’, mailt een oplettende ambtenaar van VWS.
Ministeries kregen vanuit TNO in maart een panklaar aanbod (geld is geen probleem, om te beginnen) voor een systeem voor ‘near real-time monitoring’ van ‘ondermijnende berichten op social media over corona, waarbij AI de bronnen en links in de berichten gaat scoren op betrouwbaarheid’, zo staat in een aanbod vanuit het onderzoeksinstituut.
Voor dergelijke projecten was binnen TNO een miljoen euro beschikbaar, maar de bedenker had alleen nog een casus nodig, om het systeem eromheen te kunnen bouwen.
Deze berichten zijn pas enkele dagen geleden openbaar geworden, maar dateren van ver vóór de pandemie, twee maanden voor de eerste besmetting bevestigd werd.
“TNO heeft in 2019/2020 een algoritme ontwikkeld voor de detectie van politiek getinte fake news artikelen op Twitter. Een dataset met Twitter berichten waarin wordt gerefereerd aan politieke nieuws berichten, en Twitter berichten die deze berichten retweeten, is gebruikt om automatisch, d.m.v. een Al algoritme, onderscheid te maken tussen nieuwsberichten die betrouwbare informatie bevatten en nieuwsberichten die valse, inaccurate of misleidende informatie bevatten. Het algoritme gebruikt zowel Natura] Language Processing (NLP) features, o.b.v. Twitter berichten , als sociale netwerk features, o.b.v. verspreidingsgedrag en gebruikerskenmerken om fake news te herkennen. Voor de ontwikkeling van het algoritme is een dataset gegenereerd waarbij de foutieve informatie is gelabeld o.b.v. het Hoaxy platform voor het tracken van foutieve informatie.”
Facebook kwam tezelfdertijd, op 3 februari 2020 met de aankondiging van een tool om desinformatie snel te kunnen muten of verwijderen. Maar in Nederland is dat in het begin van de pandemie niet nodig: tijdens de eerste lockdown is de informatie van het RIVM en het kabinet leidend in de berichtgeving en het maatschappelijk debat. Maar die publieksvoorlichting was eind februari 2020 nog steeds zeer misleidend, weten we achteraf.
De overheid was op het moment dat de veiligheidsdiensten de social media monitoring opzette, aan het grote publiek aan het verkondigen dat er niets aan de hand was. Voor de geschiedschrijving zijn de tweets van het RIVM uit die periode gebundeld door Elsevier.
TNO was toen met heel andere zaken bezig: “Wij denken dat we door het bovengenoemde ontwikkelde algoritme toe te passen op de COVID-19 context, we ondermijnende foutieve berichtgeving near real-time kunnen onderscheiden van de betrouwbare berichtgeving over het coronavirus. Dit biedt handelingsperspectief voor crisisbeheersing.” Een gedetailleerd voorstel voor het systeem, inclusief de COVID-19 monitoring, heeft de datum 3 februari 2020.
Opvallend is dat in de propositie van TNO een fase is weggelakt, fase 5:
“Propositie
Voor dit onderwerp zijn we op zoek naar een stakeholder met een geschikte use-case voor het uitwerken van de volgende onderzoeksvraag:
In hoeverre is het reéds ontwikkelde detectie algoritme toepasbaar en bruikbaar voor een specifieke use- case uit de praktijk?
Het onderzoek zal bestaan uit vijf activiteiten:
- Use-case uitwerken + conceptueel plan voor praktijkvalidatie opstellen
- Dataset constructie (inclusief een ground-truth labelling)
- Doorontwikkeling algoritme (algoritme toepasbaar maken voor specifieke use-case)
- Interpretatie van resultaten + praktijkvalidatie algoritme”
De nepnieuwsrobot van TNO werd omarmd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Toch kreeg die pas in oktober formeel een belangrijke rol in de pandemiebestrijding. Aanvankelijk was de gezondheidszorg leidend.
Maar Pieter Jaap Aalbersberg had hiermee in het begin niet de burgers in de gaten hoeven houden, die hielden het toen met elkaar zeker nog prima uit. Het gerommel ontstond pas later, door handelen, niet handelen en vooral niet verklaren van beleid. En het financieel wanbeheer tijdens miljardenoperaties, zoals op het ministerie van VWS. Hoeveel bonnetjes zou een op maat gemaakt algoritme van TNO daar boven water kunnen halen?
-
Binnenland1 week geleden
Vertrekkende senaat: farmaceutische belangen boven burgers
-
Binnenland6 dagen geleden
Coronawet en pensioenwet, wél voor de burger, maar niet voor politici?
-
Binnenland5 dagen geleden
Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel, vaarwel Kaag!
-
Binnenland1 week geleden
Vaccinatieschadeclaim, alleen Scrabble vaart er wel bij
-
Binnenland4 dagen geleden
TNO had maand voor pandemie al nepnieuws-bot gereed
-
Binnenland4 dagen geleden
De D66-traan als wapen werkt niet in een lege kerk…
-
Binnenland7 dagen geleden
Sorry, dit landsbestuur is compleet failliet
-
Binnenland2 dagen geleden
AIVD over kabinet: opstappen