WEF principes worden door de EU afgedwongen middels wetgeving

De EU heeft als eerste machtsblok in de wereld de ideeën van het World Economic Forum (stakeholder management) in wetten vertaald. Dit heet ESG-wet- en regelgeving. Deze kan een grote reductie van het aantal MKB bedrijven in Europa veroorzaken en daarmee grote veranderingen in de Europese maatschappij. Hoe dat in elkaar steekt en hoe het werkt, wordt in dit artikel uitgelegd.

Wat is ESG?

ESG staat voor Environmental, Social en Governance principes (Milieu, Maatschappij en Bestuur) en verwijst naar de drie centrale factoren in het meten van de duurzaamheid van de activiteiten van een bedrijf of een belegging. De basis voor ESG principes werd in 2004 gelegd door de Verenigde Naties in het rapport “Who Cares Wins”. Ze zijn later verder uitgewerkt in een systeem voor het afleggen van verantwoordelijkheid door het bedrijfsleven aan ‘stakeholders’ (WEF) en vervolgens omgezet in regelgeving door de EU. Dit artikel bespreekt die samenwerking tussen de VN, het WEF en de EU, en wat de gevolgen hiervan zijn voor maatschappij en bedrijfsleven, vooral voor het MKB.

De ESG milieucriteria gaan na hoe een bedrijf presteert op het gebied van milieu (bv. afval, verontreiniging, broeikasgassen, ontbossing en klimaatverandering). De sociale criteria kijken naar hoe een bedrijf zijn mensen behandelt (bv. beheer van het menselijk kapitaal, diversiteit en gelijke kansen, werkomstandigheden, gezondheid en veiligheid) en de governance criteria onderzoeken hoe een bedrijf bestuurd wordt (bv. beloning van zijn leidinggevenden, belastingpraktijken en -strategie, corruptie en omkoping en brede diversiteit en structuur).

Voldoet een bedrijf of belegging niet of onvoldoende aan de ESG normering, dan kan dat ingrijpende gevolgen hebben.

ESG staat niet op zichzelf. De drie ESG principes zijn volgens dit artikel van de Amerikaanse Harvard University en het WEF, mede gebaseerd op de Sustainable Development Goals (SDG) van de Verenigde Naties zoals vastgelegd in de VN Agenda 2030.

Wat zijn SDG’s?

Om ESG principes, uitdagingen en risico’s te snappen moet je dus ook weten wat SDG’s en Agenda 2030 inhouden.

De SDG’s van de Verenigde Naties zijn gebaseerd op een aantal basisprincipes. Het doel is dat deze condities overal ter wereld gelijk zullen zijn in het jaar 2030 volgens dit document.

Er zijn 17 SDG’s:

1. Geen armoede
2. Geen honger
3. Een goede gezondheid voor iedere wereldburger
4. Hoge kwaliteit van scholing
5. Gelijke behandeling van de geslachten, c.q. seksuele voorkeuren
6. Schoon water en hygiëne
7. Betaalbare en schone energie
8. Fatsoenlijk werk en economische groei
9. Degelijke infrastructuur en innovatie
10. Ongelijkheden tussen landen opheffen
11. Hebben van toekomstbestendige en “inclusieve” steden
12. Maatschappelijk en milieutechnisch verantwoorde voedselproductie en – consumptie
13. Onmiddellijke actie om klimaatverandering te stoppen
14. Alle zeeën en oceanen van de wereld duurzaam behandelen
15. Beschermen van biodiversiteit, duurzame landbouw en veeteelt
16. Vreedzame en “inclusieve” samenlevingen vrij van oorlogen
17. Het opzetten van een mondiale samenwerking om al deze punten te realiseren

Via de implementatie van ESG’s in het bedrijfsleven, moeten bedrijven dus mede invulling geven aan de 17 bovengenoemde SDG’s van de Verenigde Naties.

De rol van het World Economic Forum (WEF) bij de realisering van de SDG’s

Als je die 17 ultra ambitieuze VN doelen bekijkt en er nog slechts 7 jaren resteren om die VN 2030 Agenda te realiseren, dan is er wel een heel hoog werktempo nodig!

Deze noodzaak tot een hoger tempo werd in 2018 gezien door het WEF en op 13 juni 2019 omgezet in een samenwerkingsovereenkomst  tussen het WEF en de VN. In die overeenkomst neemt ‘praatclub’ WEF de verantwoordelijkheid op zich voor het organiseren van de financiering van deze mondiale mega operatie. Dat is denkbaar via de WEF relaties met de leiders van de EU en VS, maar ook bijvoorbeeld  de ECB en de CEO van BlackRock. Een aantal van die leiders zitten (Lagarde, Georgieva, Fink), of zaten (Von der Leyen) in de Raad van Commissarissen van het WEF.

Behalve het regelen van financiering voor de VN 2030 Agenda, werkt het WEF volgens zijn eigen website actief mee aan deze punten;

• Het activeren van de private sector (bedrijven en burgers) om in 2050 een CO2 neutrale wereld te hebben.
• Het organiseren van systemen om pandemieën een halt toe te roepen.
• Het bevorderen van digitalisering in de wereld in  lijn met de ideeën over de 4^e Industriële Revolutie zoals uitgewerkt door het WEF, waaronder het besturen van samenlevingen met digitale middelen (digitaal paspoort, QR codes en CBDC’s).
• Het realiseren van gender gelijkheid en het bevorderen van vrouwenemancipatie, waaronder het plaatsen van meer vrouwen in maatschappelijke en private machtsposities.
• Het aanpassen van onderwijssystemen in lijn met de 4^e Industriële Revolutie.
• AI integreren in het onderwijs.

De rol van het WEF en de EU bij het realiseren van de ESG’s

Met het gedachtengoed over ESG van de VN uit 2004, de SDG’s voor Agenda 2030  en de overeenkomst tussen het WEF en de VN uit 2019, ging ‘praatclub’ WEF aan de slag om zijn systeem voor ‘stakeholder capitalism’ in de praktijk te realiseren.

In samenwerking met de Boston Consulting Group, bracht het WEF in maart 2020, drie maanden voor het uitbrengen van het boek ‘The Great Reset’, het rapport Harnessing the Pace of Change in ESG uit.

De EU bleek vervolgens bereid om hiervoor in juni 2020 speciale wetgeving te ontwikkelen, wat niet vreemd is; EU voorzitter Ursula von der Leyen was tot haar benoeming als EU voorzitter lid van de Raad van Commissarissen van het WEF. 

Het bovengenoemde WEF rapport pleit vervolgens voor een versnelde invoering van een aantal maatregelen binnen grote (multinationale) bedrijven waarmee de risico’s op waardedaling en winstafname worden gereduceerd. In een later stadium moeten ook kleinere bedrijven deze principes gaan toepassen.

De werking en uitleg over de te nemen maatregelen zijn in een apart WEF rapport vastgelegd dat hier te vinden is.  Ook dit rapport verwijst weer naar de SDG’s van de VN als basis voor de ESG richtlijnen en wetgeving. Tot de te nemen ESG maatregelen behoren een 22-tal kernactiviteiten. 

Enkele van die 22 ESG kernactiviteiten voor bedrijven waarover gerapporteerd moet worden;

• Opzetten van een ESG comité in een bedrijf dat alle ESG kernactiviteiten en KPI’s bewaakt en controleert.
• Opzetten van een anti-corruptie eenheid in het bedrijf en het opleiden van managers in het herkennen en bestrijden van corruptie.
• Opzetten van een raamwerk van waaruit periodiek gerapporteerd wordt over (digitale) risico’s, overtredingen van privacyregels etc.
• Periodieke rapportage over CO2 emissies van het bedrijf, zowel vanuit het primaire proces (productie) als het secundaire proces ( gedrag van werknemers).
• Periodieke rapportage overige schadelijke uitstoot.
• Maatregelen die het bedrijf neemt om tegemoet te komen aan de Zero CO2 norm van de VN tegen het jaar 2050.
• Analyses over de loonverschillen tussen mannen en vrouwen in vergelijkbare functies.
• Analyses van de lonen in het bedrijf t.o.v. cao’s, vergelijkbare bedrijven etc..
• Aantal m2 aan land dat het bedrijf gebruikt voor haar activiteiten, de jaarlijkse toe- of afname van dat gebruik.
• Welke beschermde diersoorten zich op het bedrijfsterrein bevinden en welke daarvan door de activiteiten worden bedreigd.

De EU komt met formele ESG richtlijnen en wetgeving

Naast de geformaliseerde samenwerking tussen de VN en het WEF (2019), is de EU door het WEF actief bewerkt inzake de voorbereiding van nieuwe verordeningen, financieringsstructuren en ESG voorzieningen. Een overzicht van relevante EU ESG plannen is hier te vinden.

Dat de EU zich laat inspireren door het WEF voor de nieuwe ESG wetgeving is niet vreemd; het WEF bedacht de opzet hiervoor in overleg met de Big 4 accountantskantoren; Deloitte, EY, KPMG en PwC. Daarmee heeft de EU een fraaie ‘accountability’  basis en de accountants een mooi nieuw verdienmodel; bedrijven controleren op naleven van de ESG regelgeving.

De EU heeft de afgelopen maanden een groot aantal vormen van regelgeving met betrekking tot ESG verplichtingen aangekondigd. De belangrijkste daarvan is Verordening 2020/852. Volgens KPMG geldt deze nieuwe EU wetgeving vanaf het boekjaar 2024 voor alle in de EU gevestigde ondernemingen die in totaal, dus inclusief werkmaatschappijen, aan minimaal twee van de volgende drie criteria voldoen;

1. Minimaal 250 werknemers
2. Minimaal € 40 miljoen omzet
3. Minimale balanswaarde van € 20 miljoen

Het raamwerk dat het WEF heeft ontwikkeld met de ‘Big 4’ accountants voor bedrijven in het kader van ESG wetgeving, is te vinden in dit WEF rapport.

Wat zijn de economische consequenties?

De kruisbestuiving tussen de VN, het WEF en de EU heeft tot een nieuwe set ESG regels en wetten geleid waarmee het bedrijfsleven centraal aangestuurd kan worden op de terreinen van milieu, maatschappelijke verantwoordelijkheden en fatsoenlijk management. Een soort USSR planeconomie. Hiermee wordt volgens de ‘praatclub’ WEF een duidelijk (wettelijk) kader gegeven voor zijn principe van ‘stakeholder capitalism’. De EU is feitelijk het eerste economische bolwerk ter wereld dat volledige invulling geeft aan de WEF ideologie. De VS is er nog mee bezig.

De eerste versie van deze regelgeving treedt in januari 2023 in werking voor bedrijven van boven de 500 werknemers. In 2024 gaat dit ook gelden voor bedrijven met in totaal 250 werknemers. Verwacht mag worden dat deze wetgeving op termijn voor steeds meer bedrijven (ook de kleinere) gaat gelden.

Regelgeving, die zover gaat als in de EU verordeningen en richtlijnen staat beschreven, is zeer omvangrijk en kostbaar. Dat zal op termijn de meeste MKB bedrijven in Europa laten verdwijnen door (gedwongen) fusies en overnames. Echter, ook grotere bedrijven gaan hiermee extra werk en kosten krijgen, waardoor de concurrentiepositie van de EU t.o.v. de VS en Azië verder achteruit holt. Dat kan heel veel Europese banen gaan kosten.

Wat zijn de consequenties voor MKB en maatschappij?

Volgens EU definities bestaat het MKB uit bedrijven tussen de 10 en 250 werknemers. Deze groep bedrijven valt voorlopig niet onder al die nieuwe WEF- en EU-regelgeving zoals hierboven beschreven.

De praktijk is helaas anders in de overnamemarkt. Ik ken enkele bedrijven die momenteel in een overnameprocedure zitten met minder dan 250 werknemers. Daar ligt de vraag van de kopende partij al op tafel in hoeverre zij de ESG regels geïmplementeerd hebben. Het feit dat ze, zoals de meeste bedrijven van deze omvang, hier niets aan hebben gedaan wordt gebruikt om de overnameprijs te drukken. Volgens Duits onderzoek gaat het al langer de verkeerde kant op met MKB en familiebedrijven. In de Länderindex Familienunternehmen 2022 zakte Nederland van plaats vier naar negen. 

Ondanks dat de EU (nog) geen ESG wetgeving voor het MKB heeft afgekondigd, merkt het MKB dus de effecten hiervan wel al degelijk, bijvoorbeeld bij overnames. Het wachten is op nieuwe EU en WEF initiatieven, waarmee ook het MKB direct wordt geraakt. Dat zal niet alleen bijdragen aan het verdwijnen van het MKB uit de EU, maar ook tot heel andere maatschappelijke verhoudingen en meer maatschappelijke onrust. Denk bijvoorbeeld aan de effecten van deze ontwikkeling op cao’s. Cao’s zijn bedoeld om collectieve arbeidsvoorwaarden af te spreken voor bepaalde branches van  met name MKB bedrijven. Met het verdwijnen van het MKB, verdwijnen ook de cao’s. Die worden vervangen door directe collectieve afspraken met multinationals. Daarmee verliezen ook vakbonden en MKB organisaties hun bestaansrecht en wordt Nederland een paradijs voor aandeelhouders van beursfondsen.