Buitenland
Wat weet Sigrid Kaag van het lablek in Wuhan?

Toen Ernst Kuipers begin januari afscheid nam van het Erasmus MC om voor D’66 minister van VWS te worden, namen zijn Rotterdamse collega’s op spectaculaire wijze afscheid. Met een enorme lichtprojectie zwaaiden ze hun bestuursvoorzitter uit. “Ernst bedankt!”, was te lezen op de ziekenhuisgevel. “We gaan je missen.”
We weten natuurlijk niet of hiermee de gevoelens van alle Erasmus MC-medewerkers werden vertolkt, maar van twee functionarissen lijkt de bijval vrij zeker: de virologen Marion Koopmans en Ron Fouchier. Kuipers legde hen in de periode 2020-2021 namelijk geen strobreed in de weg. Koopmans, hoofd van de afdeling Viroscience, mocht in het OMT én de media haar stempel drukken op het coronabeleid (evenals IC-baas Diederik Gommers). En Fouchier, plaatsvervangend hoofd van dezelfde afdeling, mocht zich gewoon schuilhouden in zijn lab. Hij gaf begin 2020 een interview aan het AD, en dat was het. Praatprogramma’s ging hij uit de weg, omdat “feiten en meningen daar met elkaar verward worden”. Hierbij speelde een mindere ervaring met ‘De Wereld Draait Door’ (DWDD) waarschijnlijk een rol.
In 2012 werd Fouchier namelijk op slag wereldberoemd. TIME nam hem zelfs op in haar lijst van ‘100 meest invloedrijke personen’. Voor roem moet je enig talent hebben. De man die Fouchier ooit binnenhaalde in het Erasmus MC (Koopmans’ voorganger Ab Osterhaus) heeft die gave. Maar Fouchier niet. Toen Mathijs van Nieuwkerk hem in februari 2012 in DWDD interviewde, trad kortsluiting op. Van Nieuwkerk wilde met Fouchier een geanimeerd gesprek voeren over de internationale ophef rond het ‘levensgevaarlijke’ virus dat zijn onderzoeksgroep had ontwikkeld. Maar Fouchier reageerde tamelijk laconiek en leek de ophef niet goed te begrijpen.
Zijn team had het vogelgriepvirus A/H5N1 genetisch weten te veranderen en gevaarlijker gemaakt voor mensen. Het virus had daarmee (wetenschappelijk gesproken) ‘gewonnen aan functionaliteit’ (‘gain-of-function’), waardoor het beter kon worden bestudeerd. Maar niet iedereen was enthousiast over deze enorme push voor het virologisch onderzoek. De zorgen spitsten zich toe op de veiligheid: was het wel verantwoord dat onderzoekers in laboratoria virussen gevaarlijker maakten? De Amerikaanse overheid (die het onderzoek had gefinancierd) hield de Rotterdamse publicatie aanvankelijk tegen, maar uiteindelijk werd deze toch gepubliceerd in Science.
De ophef droeg bij aan de ban die president Obama in 2014 instelde op ‘gain-of-function’-onderzoek met influenza-, MERS- en SARS-virussen. En dit werkte weer in de hand dat dit type onderzoek vanuit de VS werd uitbesteed aan een lab in Wuhan (China), met viroloog Peter Daszak van EcoHealth Alliance als ‘oliemannetje’. Ja, hetzelfde Wuhan dat begin 2020 wereldberoemd werd door de pandemie.
Ernst Kuipers was toen al jaren (sinds 2013) bestuursvoorzitter van het Erasmus MC, waar Ron Fouchier de anonimiteit had herontdekt. Tot diep in de coronacrisis bleef het stil rond zijn persoon, totdat in juni 2021 Fouchiers naam ineens opdook in de zogenaamde ‘Fauci-mails’. Na een Amerikaanse WOB-procedure (‘FOIA’) kwamen ruim drieduizend pagina’s beschikbaar met mails van en aan ‘corona-paus’ Anthony Fauci. Ze boden nieuwe, explosieve informatie. Niet alles in de mails was leesbaar: diverse passages bleken zwartgelakt. En verdraaid: Ron Fouchier, de koning van de ‘freestyle virology’, bleek ineens de kampioen van de weggelakte passages. In de Fauci-mails waren enkele pagina’s integraal gezwart: 3130-3133. Ze bevatten de notulen die Fouchier maakte van een geheime teleconferentie die plaatsvond op zaterdag 1 februari 2020, dus heel vroeg in de pandemie.
De gebeurtenissen rond deze teleconferentie lezen als een thriller. Wel jammer voor de Nederlandse consument dat onze nationale radio, tv en dagbladen de conferentie hebben doodgezwegen. Dankzij Amerikaanse onderzoeksjournalisten én Republikeinse politici is inmiddels heel wat te melden over deze zogenaamde ‘cover-up-teleconferentie’. Zo verscheen eind maart nog een ‘lablek-longread’ van Vanity Fair, met aanvullende info.
Vanaf medio januari 2020 achtte Robert Redfield, toenmalig directeur van de CDC (het Amerikaanse RIVM), een lablek de meest waarschijnlijke oorzaak van de Chinese virusuitbraak. Hij lichtte zijn visie toe in telefoongesprekken met Anthony Fauci, Tedros Adhanom Ghebreyesus (hoofd WHO) en Jeremy Farrar (directeur Wellcome Trust, een Britse variant van de Gates Foundation). Fauci was dus vroegtijdig gealarmeerd. Maar op vrijdagavond 31 januari joeg een plotselinge mail van viroloog Kristian Andersen hem toch de stuipen op het lijf: Andersen had onnatuurlijke dingen gevonden in het nieuwe coronavirus. En hij was niet de enige, zo mailde hij. Ook collega-virologen Bob Garry, Edward Holmes en Mike Ferguson vonden dat het nieuwe virus niet aansloot bij de evolutietheorie.
Kort na middernacht sloeg Fauci alarm bij een naaste collega. “IMPORTANT”, typte hij in het onderwerpveld. Daarna ging het snel. Jeremy Farrar nam namens de Wellcome Trust de regie in handen en nodigde een elftal bevriende virologen uit voor een geheime (“total confidence”) teleconferentie, die de volgende dag al zou plaatsvinden. Opvallend was dat slechts een paar Amerikanen werden geïnviteerd. Robert Redfield van de CDC werd niet eens geïnformeerd over de besloten sessie. Onder de deelnemers waren onder meer twee functionarissen van de Wellcome Trust (Schreier en Ferguson), de Duitse viroloog Christian Drosten, Marion Koopmans en Ron Fouchier. Alle deelnemers waren op een of andere manier betrokken bij ‘gain-of-function’-onderzoek.
In de dagen na de teleconferentie was er druk mailverkeer tussen de deelnemers, en werden in de ‘cc’ extra mensen toegevoegd van Wellcome Trust onder wie een tekstschrijver. Er werd doorgepakt. Fauci schrok zich tussendoor nog wel een hoedje toen hij een mail kreeg over een in ‘preprint’ verschenen studie uit India: een onderzoeksgroep aldaar had ontdekt dat het spike-eiwit van het coronavirus vier genen van het hiv1-virus bevatte, wat feitelijk bewees dat het virus in een lab was ontwikkeld. De Indiase groep onder leiding van de goed aanschreven Prashant Pradhan trok haar studie uiteindelijk terug, waarschijnlijk onder ferme druk.
Al op 9 februari verscheen een preprint van een Nature-artikel, gemaakt door vier deelnemers aan de teleconferentie (Andersen, Garry, Rambaut en Holmes). Ze bleken binnen een week van mening veranderd en benadrukten ineens de natuurlijke oorsprong van het virus. Op 19 februari volgde een brief in de Lancet waarin de lablek-theorie werd afgedaan als ‘complottheorie’. De brief werd ondertekend door 27 wetenschappers, onder wie viroloog Bart Haagmans van het Erasmus MC, Christian Drosten en Jeremy Farrar. Inmiddels weten we dat deze brief was ‘ingestoken’ door Peter Daszak, de baas van EcoHealth Alliance die Amerikaans onderzoeksgeld voor ‘gain-of-function’-onderzoek naar Wuhan had gesluisd.
De publicaties in Nature en vooral de Lancet deden hun ‘werk’: de lablek-theorie verhuisde naar het domein van de ‘desinformatie’. Achteraf vindt Robert Redfield dat de ondertekenaars van de Lancet-brief handelden “in tegenspraak met de wetenschap”. Volgens de kritische viroloog Simon Wain-Hobson willen onderzoekers die hameren op de ‘natuurlijke’ oorsprong voornamelijk één ding: aantonen dat de virologie niet verantwoordelijk is voor het veroorzaken van de pandemie. “Dat is hun agenda”, aldus Wain-Hobson in Vanity Fair.
Een nieuwe poging deden deze onderzoekers afgelopen februari, toen een preprint verscheen van een studie over de Wuhan dierenmarkt als natuurlijke bron van de pandemie. Onder de auteurs waren weer verschillende teleconferentie-deelnemers: Andersen, Garry, Holmes, Rambaut én Marion Koopmans. De NOS deed keurig verslag. Maar diverse wetenschappers reageerden kritisch, onder wie Chris Martenson die gehakt maakte van de studie. Hij wees er bovendien op dat de studie was gefinancierd door NIAID, de afdeling van Fauci.
Toen de ‘Fauci-mails’ medio 2021 beschikbaar kwamen, gingen Republikeinse politici er eens goed voor zitten. Senator Rand Paul en Congreslid Jim Jordan doken in die merkwaardige teleconferentie. Jordan gaf er eind juni in acht minuten een rake analyse van. Maar daar bleef het niet bij. Begin dit jaar lieten de Republikeinen opnieuw van zich horen. Namens een Congrescommissie gaven James Comer en Jim Jordan opening van zaken in een brief. Medewerkers van de commissie hadden inzage gehad in zwartgelakte Fauci-mails betreffende de teleconferentie en daarvan aantekeningen kunnen maken. De Republikeinen concludeerden in een tweet dat Fauci mogelijk informatie over de oorsprong van Covid-19 in het Wuhan lab had toegedekt en “opzettelijk de lablek-theorie had gebagatelliseerd”.
Ze citeerden in hun brief ook uit de volledig zwartgelakte notulen die Ron Fouchier maakte van de teleconferentie. Fouchier bleek zich daarin te hebben uitgesproken tegen een voortgaand debat over een mogelijk lablek. Het zou topwetenschappers maar afleiden van hun belangrijke werk en “onnodige schade toebrengen aan de wetenschap in het algemeen en de wetenschap in China in het bijzonder”. Een uitlating die je eerder verwacht van een politicus dan van een onderzoeker. Amerikaanse media smulden ervan, evenals de Britse politicus Nigel Farage.
En zo werd ‘desinformatie’ van lieverlee weer gewoon informatie. De eerste journalist die de blokkade op de lablek-theorie serieus doorbrak, was trouwens Nicholas Wade. De voormalig wetenschapsjournalist van The New York Times wees begin mei 2021 op zijn website onder andere op de belangrijke rol die onderzoeksgelden spelen in de wereld van de virologie. Wie beroering teweegbrengt door lastige politieke kwesties aan de orde te stellen, loopt volgens Wade het risico “dat zijn onderzoeksbeurs niet wordt verlengd en zijn onderzoekscarrière beëindigd”. Met andere woorden: op het doorbreken van de virologische ‘omertà’ (‘zwijgplicht’, een maffiabegrip) staat kennelijk een hoge prijs.
Dit werpt de vraag op of het omgekeerde ook geldt: wordt virologische zwijgzaamheid juist extra beloond? Congreslid Jim Jordan zegt hiervoor aanwijzingen te hebben gevonden. Begin dit jaar stelde hij kritische vragen over de bijna 9 miljoen dollar die de teleconferentie-deelnemers Kristian Andersen en Bob Garry medio 2020 zouden hebben ontvangen van Fauci’s afdeling voor coronavirusonderzoek.
En dit leidt ons naar een andere vraag: zijn mogelijk strafbare feiten gepleegd rond de teleconferentie? Het valt niet uit te sluiten. In juni 2021 wees Chris Martenson in een analyse, waarin hij na 18 minuten specifiek ingaat op de rol van Koopmans (“Koepmans”) en Fouchier, al op die mogelijkheid. Zijn conclusie: er zijn sterke aanwijzingen voor een cover-up operatie, met onder meer (afgeschermde) input van twee Nederlandse virologen. Het lablek zelf zal hen uiteraard niet worden aangewreven: daarvoor wordt vooral naar China gewezen, al lijkt de VS minstens betrokken en Fauci medeverantwoordelijkheid te dragen als promotor van riskant labonderzoek.
Ten tijde van de geheime teleconferentie was onze huidige minister van VWS als bestuursvoorzitter van het Erasmus MC eindverantwoordelijk voor het professioneel handelen van de Erasmus MC-functionarissen Koopmans en Fouchier. Wat wist Ernst Kuipers? Hij zou ‘professioneel goed bevriend’ zijn met Koopmans. Maar werd hij door haar geïnformeerd over haar deelname?
Er zijn geen aanwijzingen dat Kuipers persoonlijk contact had (of heeft) met de vormgevers van de omstreden teleconferentie: Anthony Fauci en Jeremy Farrar. Voor twee andere D’66-ministers geldt dit wél: Sigrid Kaag van Financiën én Robbert Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Kaag trad in 2018 toe tot de Global Preparedness Monitoring Board (GPMB), samen met Fauci en Farrar. En: als enige Europese minister. De GPMB was in het leven geroepen door de Wereldbankgroep en de WHO om de wereld voor te bereiden op een pandemie, en dat zou uiteindelijk een belangrijke rol spelen toen die ook daadwerkelijk uitbrak. De financiering van de GPMB kwam van onder meer de Gates Foundation en de Wellcome Trust. Een citaat uit het eerste jaarverslag (september 2019): “Een zich snel verspreidende pandemie door een dodelijk luchtwegpathogeen (van nature ontstaan, per ongeluk of opzettelijk losgelaten) stelt extra voorwaarden aan de paraatheid.”
In 2012, na de ophef rond het ‘Fouchier-virus’, trad Robbert Dijkgraaf op als mede-dagvoorzitter (‘co-moderator’) tijdens een Amerikaanse workshop over ‘gain-of-function’-onderzoek. Eén van de sprekers daar was Anthony Fauci. De heren kennen elkaar dus, en geven beiden nog altijd hoog op van de wetenschap. Terwijl voormalig CDC-voorman Robert Redfield ontgoocheld raakte door de opstelling van het onderzoeksveld rond de oorsprong van de pandemie, heeft volgens Dijkgraaf (en ook volgens Fauci) de wetenschap ons tijdens de coronacrisis juist niet teleurgesteld.
Tamelijk pikant: minister Dijkgraaf is verantwoordelijk voor de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), de nationale wetenschapsfinancier. Welnu: eind februari kende de NWO een ‘Vici-subsidie’ van 1,5 miljoen euro toe aan viroloog Sander Herfst van het Erasmus MC. Herfst was in 2012 eerste auteur van de omstreden Science-studie over het Fouchier-virus, waarover hij vertelt in een onthullend filmpje op de site van het Erasmus MC. Op diezelfde site is trouwens nog altijd te lezen dat de afdeling Viroscience “nauw betrokken” is bij de intussen omstreden EcoHealth Alliance van Peter Daszak.
‘Gain-of-function’-onderzoeker Sander Herfst mag de komende vijf jaar met zijn Vici-beurs in Rotterdam een eigen onderzoeksgroep opbouwen. Alsof er niks is gebeurd. En dat is er ook niet, in de ogen van de D’66-bewindspersonen. Wegkijken van doofpotten lijkt in D’66-kringen een tot kunst verheven vaardigheid. Maar intussen is de lablek-theorie sluipenderwijs de ‘bovenliggende’ verklaring geworden voor het ontstaan van de pandemie. Afgelopen februari was bijvoorbeeld de Britse regering er wel uit: zij beschouwt een lablek inmiddels als meest waarschijnlijke optie. Er zijn eenvoudigweg te veel argumenten die ervoor pleiten. Politiek verslaggever Marisa Schultz (Fox News) telt er precies tien. Een advies voor Kuipers, Kaag en Dijkgraaf: loop ze eens alle tien langs, in een verloren uurtje.
Buitenland
Staat pakt jackpot op online gokmarkt: nu reclameverbod

De politiek gaat het adverteren voor online kansspelen aan banden leggen, maar voor die tijd heeft de staat eerst de markt stevig naar zich toegetrokken. Van de vijf populairste goksites in Nederland zijn er drie van de overheid. Onder gokkers jonger dan 23 jaar heeft TOTO een heel nieuwe doelgroep aan het gokken gekregen.
Dat blijkt uit een onderzoek dat Ipsos deed naar de online kansspelenmarkt, in opdracht van de Nederlandse Online Gambling Associatie (NOGA), de branchevereniging van aanbieders. Daarin wordt consumenten uitgebreid gevraagd naar het effect van de reclamebeperkingen.
Ruim een derde van de gokkers, gaf voor de opheffing van de ban in 2021 nooit geld uit aan kansspelen, blijkt uit de barometer. Met name de door de staat in het leven geroepen ‘sporttotalisator’ TOTO spaarde kosten noch moeite met uitgebreide reclamecampagnes. Zo speelde onder meer icoon Wesley Sneijder in een reclame voor ‘Koning TOTO’.
Dat heeft z’n vruchten afgeworpen. Van de jongvolwassen gokkers is 56 procent speler van TOTO Sport. Voor ruim een derde van alle spelers is ook het gokplatform van overheidsdeelneming TOTO Casino bekend terrein. Meer dan een kwart van de gokkers onder de 23 jaar speelde sinds de legalisering van online kansspelen al eens bij Holland Casino op internet.
Alleen de commerciële wereldwijde aanbieders Unibet en BetCity kunnen in Nederland de staatsgokbedrijven bijbenen, blijkt uit de peiling. Aanbieders zonder vergunning krijgen slechts marginale aandacht van Nederlandse gokkers, aldus het Ipsos-onderzoek.
Dat laatste lijkt er op te duiden dat de legalisering van online gokken zijn doel in zicht heeft: deze illegaal in Nederland opererende casino’s de voet dwars zetten. Maar uit de antwoorden van de 2000 respondenten (waarvan ongeveer een kwart online gokt) blijkt dat dit niet echt het geval is. Voor heel veel spelers is namelijk helemaal niet duidelijk of ze bij een legale aanbieder gokken.
De NOGA schrijft: “Sinds de opening van de legale markt in oktober 2021, is de herkenning van legale aanbieders echter niet of nauwelijks gestegen voor het grote publiek. Zelfs met veel ongerichte reclame voor online gokken, weet ruim twee derde van de gokkers nog steeds niet hoe zij een aanbieder met een vergunning kunnen onderscheiden van een aanbieder zonder vergunning.”
“Daar moet wat aan gebeuren”, zegt Peter-Paul de Goeij, directeur van de NOGA. “Het moet zo makkelijk en duidelijk mogelijk zijn om vergunde veilige aanbieders te kunnen herkennen. Zeker als straks die herkenning door het komende reclameverbod weer achteruit gaat.”
Binnenland
Omstreden pandemiewet met spoed door senaat

De Eerste Kamer gaat naar verwachting komende maandagavond én dinsdag de omstreden pandemiewet behandelen, waarmee het kabinet een middel krijgt om mensen in hun eigen huis op te sluiten en bedrijven stil te leggen. Nu Rutte daar nog slechts enkele weken een meerderheid heeft, moet deze nog snel worden behandeld door de senatoren, net als Pensioenwet.
Senator Johan Dessing (FVD) heeft dinsdag nog driehonderd aanvullende vragen ingediend, naar aanleiding van schriftelijk overleg in de senaat. Het grootste deel daarvan gaat over gebeurtenissen tijdens coronapandemie, Dessing wil graag weten wat opgelost wordt op die punten in de nieuwe wet (een wijziging van de Wet Publieke Gezondheid).
Minister Kuipers (VWS) moet nog meer vragen beantwoorden, het is de bedoeling dat die uiterlijk vrijdag bij de senatoren liggen. Pas dan kan de wet worden behandeld.
Het kabinet heeft opvallend veel haast. Voor de BoerBurgerBeweging haar entree maakt in de Eerste Kamer, stemt deze in de oude samenstelling nog over twee controversiële wetten, naast de Pensioenwet (plenaire behandeling 23 mei, stemming 30 mei) eerst de ‘pandemiewet’. Die is bijkans onleesbaar, maar legt wel de ingrijpende en soms niet eens werkende maatregelen uit de coronapandemie vast voor de toekomst.
Wat de wet ingewikkeld maakt, is een samenspel van verschillende procedures met elk hun eigen uitzonderingen. Het is een verbetering van de huidige situatie, zeiden deskundigen drie weken geleden tegen de senatoren die vol met vragen zaten over de wet. Maar dat komt vooral omdat tijdens de pandemie met noodwetgeving werd gewerkt, waarbij vooral bestuurlijke pleisters werden geplakt.
De pandemiewet wordt maar voor een stukje behandeld, het voorstel is als een salamiworst opgeknipt in delen, drie in totaal. Het kabinet heeft haast met het eerste deel, gezien de planning in de senaat die komende maandag al bijeen komt. Normaliter wordt alleen op dinsdagen vergaderd.
Daar is alle reden voor: er is veel kritiek op de wet, die werd ingediend prompt nadat het coronajuk vorig jaar werd opgeheven. Dat gebeurde niet eind maart, toen de QR-codes en het coronatoegangsbewijs verdwenen, maar pas eind mei. Toen weigerde de Eerste Kamer de maatregelen nog een keer te verlengen, dat wilde het kabinet eigenlijk wel.
Niet alleen daarom zijn veel mensen kritisch op de plannen. Zo vrezen sommige gezondheidsjuristen dat de Wereldgezondheidsorganisatie WHO teveel macht krijgt. Deze organisatie wordt voor een groot deel gefinancierd door private partijen en ngo’s, die via deze instantie ook voor eigen belangen gaan, in plaats van puur gezondheidskundige.
Op de rol van de WHO komt ook kritiek van de voormalig hoogste ambtenaar van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS), Roel Bekker: “met name de eerste activiteiten van de Wereldgezondheidsorganisatie waren toch onduidelijk, vaag, te laat en niet goed gecommuniceerd.” In plaats van meer afhankelijk, kan Nederland beter minder gaan koersen op wat de WHO zegt, vindt hij. “Het is beter om aan kwaliteitsverbetering te werken bij internationale instituten, en dan denk ik vooral aan ECDC (European Centre for Disease Control) en EMA (het Europees Geneesmiddelenbureau).
Binnen de WHO wordt gewerkt aan International Health Regulations en zodra deze af zijn moeten die ook in Nederlandse wetgeving, meldt minister Kuipers. In antwoord op vragen hierover van Tweede Kamerlid Wybren van Haga (BVNL) kan Nederland te allen tijde afwijken van WHO-richtlijnen.
De WHO wijzigde in 2009 de definitie van een pandemie, waardoor de Mexicaanse griep een wereldwijde pandemie werd die mensen in angst hield, terwijl dat achteraf niet nodig was. Nederland kocht miljoenen vaccins (€ 340 miljoen) die grotendeels weggegooid moesten worden. Die waren mede ontwikkeld door Ab Osterhaus, toen ook al de nationale talkshowviroloog. In de evaluatie voor de Tweede Kamer van bureau Berenschot luidde het oordeel achteraf dat hij op tv de mensen onnodig lang in angst had gehouden.
De evaluatie van de coronapandemie moet nog beginnen, maar toch is er al een nieuwe wet. Die haast is riskant: het Sociaal Cultureel Planbureau waarschuwt dat de wet ook legitimiteit in de samenleving (pdf) moet hebben, anders zullen niet alle mensen daar in een noodtoestand gehoor aan geven.
De legitimiteit is verder onder druk komen te staan door de amnestieregeling in Slovenië, waar wel een constitutioneel hof is dat aan de grondrechten toetst (in Nederland bestaat dit niet).
In de eerste van de drie delen van de wet, staan nog niet de nieuwe WHO-richtlijnen, maar al wel thuisquarantaine en testverplichtingen. Dit terwijl nog niet eens duidelijk is hoe de testen van de afgelopen jaren zijn gebruikt. Zo is er veel onduidelijkheid over de grenswaarde van het aantal cycli bij de PCR-test. Die lag op 35 en soms nog hoger en dit is zeer ongebruikelijk in de medische wetenschap. Iemand die al jaren werkt met de PCR-techniek vertelt dat normaliter tussen de 25 en 30 cycli de grens is. “Als je het proces te vaak herhaalt, dan krijg je steeds meer ruis in de resultaten, op een gegeven moment kan je dan haast alles aantonen.”
De Biomedische Rekenkamer roept de Eerste Kamer op om openheid van zaken te vragen hierover aan minister Kuipers, voor ze gaan stemmen over de wet. Ook de FVD heeft hierover vragen gesteld aan Kuipers.
Buitenland
In Slovenië gaat streep door alle coronaboetes, staat betaalt terug

Burgers die naar het constitutionele hof gingen, kregen gelijk over onwettige lockdownmaatregelen, de regering in Slovenië maakte dit weekend schoon schip: het gaat alle boetes terugbetalen. Hoe zit dat in Nederland?
Slovenië heeft in één klap alle coronaboetes ,die gedurende twee jaar zijn uitgedeeld, van tafel geveegd. Wie een boete had betaald, krijgt zijn geld terug. Het pardon volgt op een recente beslissing van het grondwettelijk hof in het land.
In een uitspraak werden de coronamaatregelen als lockdowns strijdig verklaard met de grondwet. Tussen maart 2020 en maart 2022 werden 62.000 boetes uitgedeeld in het land, dat maar 2,1 miljoen inwoners telt.
De Oostenrijkse krant Exxpress heeft een uitgebreid verhaal over het besluit. Een constitutioneel hof is in Nederland tot nog toe niet meer dan een politieke wens waarvoor geen meerderheid is. De gang van zaken in Slovenië is grotendeels vergelijkbaar met die in Nederland, al was het maar door gemeenschappelijke Europese wetgeving
Slovenië is als rijkste voormalige deelrepubliek van Joegoslavië natuurlijk niet zomaar met Nederland te vergelijken. Maar het is een voorbeeldig EU-lid, al bijna 20 jaar. De inwoners betalen belasting, de vuilnis wordt opgehaald, en het asielsysteem werkt beter dan dat van ons, blijkt uit een recente uitspraak van de Raad van State. Asielzoekers die niet in het land in de procedure horen, omdat ze eerder in een ander EU-land aanklopten, worden ‘via informeel circuit’ in busjes naar dat aankomstland gebracht, zonder rechtszaken zoals bij ons. Dat gaat allemaal zo netjes, dat het de toets van de Raad van State doorstaat.
Wat betekent de amnestie voor lockdownovertredingen in Slovenië voor de coronaboetes in andere EU-landen? Daar gelden in de basis dezelfde grondrechten. En hoe je als agent je werk doet, is in Ljubljana niet wezenlijk anders dan in Den Haag.
Tot je bij Vrouwe Justitia belandt. Slovenië heeft namelijk een constitutioneel hof. Dat kan de regering terugfluiten als zij haar boekje te buiten gaat. In Slovenië kregen burgers die de onderbouwing van de coronamaatregelen onwettig vonden gelijk.
Nederland heeft niet zo’n rechterlijke instantie waar de wetten van de regering aan de grondwet kunnen worden getoetst. Dat had al bij behandeling in het parlement kunnen gebeuren, is het idee hierachter, maar Nederland is nog maar een van de weinige landen die deze juridische veiligheidsklep niet heeft. Het is omgekeerd: Nederlandse rechters mógen niet aan de grondwet toetsen, dat staat in de wet. Dit is een van de kernpunten van de renovatie van de grondwet in de in het initiatief van Pieter Omtzigt staan, de nota voor constitutionele toetsing.
Dat telt ruim 80 pagina’s over staatsrecht, zonder dat het onbegrijpelijk wordt voor een leek. Het is mede zo lang omdat de Twentse eenpitter een overzicht biedt van de werking van zulke opperrechters in andere landen.
Voor een succesvol wetsvoorstel heb je niet genoeg aan enkel de juridische techniek, in Omtzigts plan gevat in de tien verbeterpunten. Dat vertelt een politiek assistent met jarenlange ervaring in Den Haag. Je moet bij de verdediging van de plannen een verhaal hebben, het liefst met voorbeelden van bewezen resultaten elders.
De pandemie-amnestie in Slovenië pakt op het oog voor niemand slecht uit. Onvrede en onzekerheid van tafel, en in het ambtelijk apparaat niet langer het vooruitzicht van jarenlang en miljoenen kostend eentonig werk.
En dan nu: Nederland
Hier kan uiteindelijk volgens onze grondwet alleen een meerderheid van de Kamer de regering de wet opleggen.
Dat hoeft natuurlijk niet. Nederland doet dat anders, zoals bij de gunst van minister van Justitie Grapperhaus. In het debat over hoe op zijn eigen bruiloft de coronaregels overtreden werden, lagen de eerste bekeuringen al in de prullenbak.
Maar na de wittebroodsweken werd door handhavers gewoon weer geschreven. Nog steeds heeft geen rechter nog kunnen kijken naar 7000 zaken die liggen te wachten op het Openbaar Ministerie en nog eens 3000 voor behandeling in de rechtbank. Dit is de stand van eind februari.
Ook in Slovenië liepen de juridische molens vast. Tot vrijdag was slechts 30 procent van de boetes betaald, tegen de rest liep nog beroep. Hiermee heeft het generaal pardon voor de overheid als per decreet een enorme hoeveelheid werk en kosten uitgespaard. Het Is een mooi voorbeeld van de werking van de veiligheidskleppen van een ‘supreme court’, een rechtbank die universele en grondrechten kan toetsen, in uiterste instantie.
De duizenden dossiers die nu nog in de strafrechtketen zitten, maken onderdeel uit van een nog grotere stapel processen-verbaal. De werkvoorraad zet zoveel druk op het werkproces, dat de kwaliteit van de rechtspraak regelmatig in het geding is, waarschuwen rechters en andere rechtsgeleerden al jaren.
De lockdowns hebben bij de politie het werk er bepaald niet leuker op gemaakt. Hoofdofficieren van justitie lieten de mobiele eenheid ongekend hard optreden bij demonstraties, met een geweldsniveau dat in Nederland tientallen jaren nauwelijks is vertoond, zelfs niet tegen hooligans van voetbalclubs.
Nu ontmoet de politie in het dagelijks werk steeds meer vijandigheid en algemene onvriendelijkheid. Alleen dat gegeven al maakt het politievak zwaarder: agenten zijn getraind om met wantrouwen om te gaan, maar dat kost energie.
De nationale politie stond aan het begin van de pandemie meteen onder hoogspanning, omdat onduidelijk was hoe gevaarlijk het virus was, en hoe snel je het op kan lopen in contact met bijvoorbeeld arrestanten. Dat kan niet op afstand.
Toen die druk van de ketel raakte, begon het te broeien in de samenleving, waarna de afkondiging van een avondklok tot grootse rellen leidde.
Het zou een gotspe zijn om elke betrokkene bij de her en der ernstige ongeregeldheden zomaar een generaal pardon te geven. De bulk van de zaken betreft echter ‘gewone’ boetes, overtredingen van samenscholingsregels of avondklok.
Die wil Vrouwe Justitia ook gewoon vervolgen, zei het OM tegen EenVandaag.”Het gaat om de norm. We vonden het toen belangrijk en dat is nog steeds zo”, zegt officier van justitie Achilles Damen. “Dit strepen we niet weg.”
Hiermee heeft het OM uiteindelijk vooral zichzelf. Strafzaken zijn er nu al veel teveel, ook zonder de coronaboetes trekt justitie jaarlijks tienduizenden sancties in, enkel en alleen omdat er geen tijd is om ze te behandelen. Dat kunnen de magistraten doen uit redenen die ‘proceseconomisch’ van aard zijn.
Maar officieren van justitie maken de wet niet. En als het gaat om ‘de norm’, hoe is het dan met het aanzien van de regering, die wel de wetten uitvaardigde? Damen sprak in naam van de officier van justitie, minister Yesilgöz is aan zet om de normen aan te passen, als de politieke wil daar is. Daarbij zijn meer belangen aan de orde dan het strafrecht alleen.
Pieter Omtzigt vraagt voor dit soort situaties aandacht in zijn plannen voor vernieuwing van de grondwet, die hij ontvouwde in de al veelbesproken Thorbeckelezing in Zwolle, op 14 april. Drie weken later keken meer dan 111.000 mensen naar de uitzending hiervan op YouTube, welke je hieronder kunt bekijken.
Maar het probleem van de coronaboetes kan de samenleving niet oplossen. Of je nu een ‘Romeo’ van de mobiele eenheid bent of een überwappie, net als de rest van de samenleving kan je dit probleem niet oplossen, dit blijft nu een lelijke angel in de polarisatie die het werk van de politie verpest.
In 2025 zijn de eerste openbare verhoren in de parlementaire enquête corona voorzien, is nu de stand van zaken. Als de maatstaf voor de proceseconomie bij het OM hier ook is zoals in de zaak tegen Hart voor Den Haag/Groep De Mos, dan gaat Nederland hier nog wel even onder gebukt.
-
Binnenland1 week geleden
Vertrekkende senaat: farmaceutische belangen boven burgers
-
Binnenland6 dagen geleden
Coronawet en pensioenwet, wél voor de burger, maar niet voor politici?
-
Binnenland5 dagen geleden
Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel, vaarwel Kaag!
-
Binnenland1 week geleden
Vaccinatieschadeclaim, alleen Scrabble vaart er wel bij
-
Binnenland4 dagen geleden
TNO had maand voor pandemie al nepnieuws-bot gereed
-
Binnenland4 dagen geleden
De D66-traan als wapen werkt niet in een lege kerk…
-
Binnenland7 dagen geleden
Sorry, dit landsbestuur is compleet failliet
-
Binnenland2 dagen geleden
AIVD over kabinet: opstappen
Exwaan
29 april 2022 in 20:21
Dat is de ellende die er gebeurd is met Erasmus MC virologie. Over de ellende die komen gaat las ik het volgende:
1. In Cambridge werkt de universiteit aan een nieuw AI programma, dat griepmutaties gaat voorspellen. Om dat AI model te valideren willen ze sommige onverwachte virus varianten nabouwen en in Rotterdamse virologie lab (Erasmus MC of Science Tower eventueel?) met fretten uitproberen. De onderzoeksvraag is dan of deze design virussen inderdaad even besmettelijk zijn en ziekmakend als het model aangeeft. Ik neem aan dat de AI ook hele rare nieuwe suggesties zal doen en dat de onderzoekers staan te popelen om deze mogelijk rampzalige mutanten te synthetiseren.
2. Erasmus viroscience heeft sinds kort ook een vleermuis “model” voor rabies = hondsdolheid. Een verschrikkelijke ziekte. Als ze met rabies uit gaan halen wat ze met griep deden dan is dat supergevaarlijk. Ik denk ook dat dat dan in het Duitse BSL-4 lab moet gebeuren.
Ik zeg, trek de stekker er gewoon maar uit. Sluiten de hele handel. Weg ermee!