Klaas Knot, geschikt of ongeschikt?

Naarmate een economische crisis dichterbij komt, lees je steeds meer verhalen die het tegenovergestelde beweren: het gaat weer de goede kant op. Dat lees je bij media als BNR Nieuwsradio, maar ook sommige dagbladen zoals het Financieele Dagblad of de Volkskrant. Maken deze media zich bewust schuldig aan desinformatie, of leveren ze alleen een beperkt deel van de waarheid (misinformatie), namelijk het meest positieve deel van het verhaal? Hierbij als voorbeeld een analyse van recente berichtgeving van BNR Nieuwsradio. Trek vooral je eigen conclusies.

‘Meeste mensen gaan stijgende conjunctuur snel merken’

Bovenstaande kop is te vinden in dit artikel van BNR Nieuwsradio dat op 28 maart 2024 werd gepubliceerd. Het artikel haalt een aantal uitspraken aan van de ‘huiseconoom’ van BNR, Han de Jong. Han was jarenlang hoofdeconoom bij de ABN AMRO bank. Dat verklaart voor mij veel.

Het artikel begint met: “Nederland lijkt het omslagpunt richting economische groei te hebben bereikt, blijkt uit de conjunctuurindicator van De Nederlandsche Bank. Tot maart daalde de ‘conjuncturele lijn’, maar die heeft nu een stijging ingezet. ‘De boodschap is dat er groei aankomt, en dat die groei verder aantrekt.’ De groei is volgens De Jong onder meer terug te zien in indicatoren als het consumentenvertrouwen, de orderposities van bedrijven en nog enkele elementen die ‘in maart allemaal de positieve kant uitwijzen’. ‘… en we weten eigenlijk ook al dat de economische groei in 2024 volgens de voorspellingen hoger zal zijn dan in 2023.’”

Alles gaat voor ons land dus eindelijk weer de goede kant op volgens BNR en huiseconoom Han de Jong. Mij bekroop een ietwat misselijkmakend gevoel bij het lezen van dit verhaal.

De realiteit versus BNR I: conjunctuurindicatoren

Er worden meerdere conjunctuurindicatoren in Nederland gebruikt. Die van de Nederlandse Bank uit bovengenoemd bericht van BNR, is hieronder afgebeeld. Met veel fantasie zie je een heel flauwe bocht in de curve vanaf maart dit jaar, maar wel eentje die zich nog steeds onder de nullijn beweegt én bij een negatieve groei van het bbp! Hoezo positieve ontwikkeling??

Een andere, meer toegepaste, conjunctuurindicator komt van het CBS. Die voor de periode tot en met maart 2024 ziet er als volgt uit:

Ook zonder leesbril zie je duidelijk een dalende lijn in die conjunctuur. Volgens het bijbehorende CBS-artikel zijn maar liefst 10 van de 13 indicatoren negatief ten opzichte van de lange termijn. Daartoe behoren onder andere: de groei van het bbp, de consumptie van huishoudens, het producentenvertrouwen, de investeringen en de werkloosheid, allemaal in de negatieve trend dus.

De realiteit versus BNR II: consumentenvertrouwen

Deze maandelijkse CBS-publicatie meldt: “Met -22 lag het consumentenvertrouwen in maart onder het gemiddelde over de afgelopen twintig jaar (-10). Het vertrouwen bereikte in januari 2000 (ruim voor de invoering van de euro! – red.) de hoogste stand ooit (36) en in september en oktober 2022 de laagste stand ooit (-59).”

Is een vertrouwen van -/- 22 dus positief? Nee, lijkt me. Dat vertrouwen was in februari -/-27, dus er is een lichte verbetering in een maand zichtbaar, maar dat zou ik nog geen positieve trend durven noemen.

De realiteit versus BNR III: aantal faillissementen

In februari (de meest recente maand waarover cijfers bekend zijn) werden 26 minder bedrijven failliet verklaard dan in januari, meldt het CBS. De onderliggende trend van het aantal faillissementen is echter bijna 2 jaar stijgend, aldus datzelfde CBS bericht. “In de eerste twee maanden van 2024 zijn ruim 40 procent meer bedrijven failliet verklaard dan in dezelfde periode een jaar eerder.” Ik zou dat nog niet zo snel een grote verbetering durven noemen.

In sommige delen van Nederland gaat het harder met het aantal faillissementen, in Twente bijvoorbeeld. Daar deed zich volgens regionale media Oost in de laatste week van maart een tsunami aan faillissementen voor.

De realiteit versus BNR IV: producentenvertrouwen

Deze maandelijkse CBS-publicatie meldt: “De producenten in de industrie waren in maart negatiever dan in februari. Het vertrouwen ging van -4,2 in februari naar -4,8 in maart. Fabrikanten waren minder positief over de verwachte bedrijvigheid en negatiever over hun voorraden. Het producentenvertrouwen lag in maart onder het gemiddelde van de afgelopen 20 jaar van -1,3. Het vertrouwen bereikte in oktober 2021 de hoogste waarde (10,4). In april 2020 werd de laagste waarde (-31,5) genoteerd.”

Ook geen ontwikkeling om de loftrompet over uit te steken dus.

De realiteit versus BNR V: werkloosheid

Dit maandelijkse CBS-artikel over het verloop van de werkloosheid meldt: “Het aantal werklozen is in de afgelopen drie maanden verder toegenomen, met gemiddeld 7 duizend per maand.”

Oplopende werkloosheid terwijl de conjunctuur juist aantrekt volgens de hoofdeconoom van BNR Nieuwsradio? Hier moet iets toch echt helemaal niet meer kloppen!

De realiteit versus BNR VI: inflatie

De meest recente inflatiecijfers zijn van februari: 2,8 procent. Dat is een stuk beter dan het gemiddelde van 11,2 procent in 2022. Overal lees je dus dat de inflatie weer bijna onder controle is en dat de ECB weer snel (juni) de rente wil gaan verlagen om zo de groei weer, ten laste van spaarders en hogere prijzen voor burgers, aan te gaan jagen.

Wat je nergens leest is dat de prijzen voor levensmiddelen en energie in totaal vanaf 2021 met gemiddeld met 24 procent zijn gestegen! Die stijging is niet opeens weg. Zelfs niet als de actuele inflatie 2 procent zou zijn. Zie onderstaande grafiek van het CBS.

Iedereen betaalt nog steeds 24 procent meer voor zijn levensonderhoud dan in 2021! En dat terwijl de suggestie gewekt wordt dat ‘alles weer onder controle is’. We spreken hier minimaal over misinformatie. In sommige gevallen over desinformatie (onvolledige informatie) en soms zelfs over fake news: ‘Meeste mensen gaan de stijgende conjunctuur snel merken’. Bah!

Kijk naar de feiten, raadpleeg betrouwbare bronnen, en realiseer je dat ook steeds meer grotere mediabedrijven niet meer te vertrouwen zijn. Helaas.

Breed en goed geïnformeerde burgers zijn een belangrijk onderdeel van de democratie. Maar de democratie wankelt. Door de mediaconcentratie ontstaat een verschraling van het media-aanbod en is er steeds minder pluriformiteit. Het ‘nieuws’ wordt steeds vaker ingefluisterd door woordvoerders en spindoctors van politici, hoge ambtenaren en bestuurders van de grote internationale bedrijven, ‘corporates’. Netwerken ontaarden in netwerkcorruptie. We krijgen daardoor steeds vaker eenzijdige, onvolledige of zelfs onjuiste informatie voorgeschoteld. Veel mensen durven niet langer hun mening te verkondigen en zijn bang voor hun baan en/of reputatie als ze dat wel doen. We voelen ons niet gehoord en ervaren een steeds grotere afstand tot onze volksvertegenwoordigers. Wat moet anders?

Globalisering lijkt te hebben gewonnen

Nederland is onderdeel geworden van een mondiale transitie naar een wereldwijd gemodelleerde samenleving, aangestuurd door de VN, ngo’s als het WEF en de Bilderberg Conferentie, de EU, centrale banken, hoge ambtenaren die het overheidsgezag misbruiken en corporates (Big Tech, Big Data, Big Pharma en Big Food).

We hebben in Nederland te maken met meerdere crises: van stikstof tot toeslagenaffaire, van toenemende migratie tot onbetaalbare huizen en een ongekende inflatie. De gemene deler achter elke crisis is een gebrek aan goed leiderschap, zowel in de Nederlandse als Europese politiek. Technologie en data geven steeds meer macht aan niet democratisch gekozen ‘machthebbers’ (bij zowel de overheid als bij corporates) waardoor Nederland zijn soevereiniteit verliest.

Het mkb, de haperende motor van Nederland

Het mkb wordt in hoog tempo opgekocht door internationaal opererende multinationals, vooral van Amerikaanse origine. Volgens het Bureau of Economic Analysis (BEA), was Nederland de op één na grootste bestemming voor bedrijfsinvesteringen vanuit de VS. De VS investeerde in 2021 maar liefst 885 miljard dollar (!) in Nederlandse bedrijven, ongeveer 13,6 procent van alle buitenlandse investeringen vanuit de VS.

De macht van centrale banken (met name de FED en de ECB) tezamen met die van multinationals neemt toe, terwijl de motor van de Nederlandse economie, het mkb, steeds kleiner wordt door al die overnames. Het belang van Nederlandse ondernemers en ondernemingen staat steeds minder centraal.

Het mkb, waaronder talloze mooie familiebedrijven, verschafte begin deze eeuw 70 procent van de werkgelegenheid in Nederland. Bovendien is het mkb lokaal en regionaal georiënteerd en veel minder afhankelijk van globalisering. Dat mooie Nederlandse mkb is onder de regeringen Rutte fors gekrompen naar slechts 39 procent, aldus pagina 10 van de studie A new look at how corporations impact the economy and households van het McKinsey Global Institute.

Van de hele EU, heeft ons land het mkb het snelst afgebroken (zie onderstaande grafiek), met alle gevolgen van dien, voor onder andere belastingopbrengsten. Die zijn hierdoor gedaald. Immers die Amerikaanse multinationals halen omzet en winst naar hun Amerikaanse hoofdkantoren en betalen er hier geen vennootschapsbelasting over. Dat gemis mogen Nederlandse burgers gaan compenseren!

De EU regeert ons land in toenemende mate

Nationale regeringen krijgen sinds 2011 jaarlijkse instructies vanuit de Europese Commissie over bijvoorbeeld de inrichting van hun begroting, waar wel of niet nationale subsidies aan uitgegeven kunnen worden, hoe de werkgelegenheid gestuurd moet worden en waar sociale wetgeving aangescherpt dient te worden.

Om dit te kunnen doen is ‘Het Europees Semester’ in het leven geroepen. Dat is een jaarlijks terugkerend beleidsproces om het economisch, budgettair, werkgelegenheids- en sociaal beleid in de EU te coördineren. De aanleiding voor dit systeem was volgens de Europese Commissie de economische crisis van 2008. Die crisis zou bewijzen dat individuele regeringen van lidstaten onvoldoende kennis van zaken hebben om zo’n crisis af te wenden waardoor er op Europees niveau geregeerd moet worden.

Zoals bekend, wordt iedere crisis, ook de coronacrisis, door de EU aangegrepen om de macht over de lidstaten te vergroten.

Er is een website waarop alle individuele beoordelingen van jaarplannen van lidstaten door de Europese Commissie terug te vinden zijn sinds 2011. Daaruit blijkt de kritiek van ‘Brussel’ op het amateurisme dat regeringen van soevereinde lidstaten aan de dag zouden leggen.

Nederlandse democratie fors uitgehold

Er zijn meerdere studies van het Montesquieu Instituut die aantonen dat ons parlement niet meer voldoende en frequent genoeg geïnformeerd is om zijn controlerende taken goed uit te kunnen oefenen. Dat gebeurde vooral tijdens kabinet-Rutte I, II, III en IV. Een niet geïnformeerde Tweede Kamer is als een niet geïnformeerde raad van commissarissen van een bedrijf: het kan zijn functie niet meer uitoefenen.

Het gerenommeerde Clingendael Instituut bracht studies uit waaruit blijkt dat er een groeiende kloof tussen randstedelijke elites en een steeds groter deel van de bevolking ontstaat dat wordt uitgesloten van deelname aan de politieke besluitvorming.

Dat kan je jezelf toch niet voorstellen? Nederland dat afglijdt richting een dictatuur?

De Nederlandse bevolking en het mkb zijn nu aan zet; wat willen jullie van Indepen horen?

Indepen is van mening dat de samenleving weer het heft in eigen handen moet nemen in plaats van volgzaam de geopolitieke agenda van de EU uit te voeren. Hoe doen we dat?

Hoe zien jullie de toekomst? Wat moet er veranderen? En vooral: Welke informatie missen jullie in de media? Waarover zou je meer willen weten? Wij hebben jullie input nodig om nog betere verhalen te schrijven en nog meer impact te hebben op positieve veranderingen in ons land.

Laat van je horen als Nederlander, ondernemer, mkb-er, zzp-er. Laat ons weten wat je bezighoudt en waar je altijd al van hebt willen weten hoe het nou echt in elkaar zit!

Is een buitenparlementaire beweging, waarin kritische burgers en ondernemers constructief aan een gezond Nederland werken, een oplossing? We willen jullie, onze lezers, graag horen. We zien je reactie onder dit artikel graag tegemoet!

De financiële pers staat er weer bol van; voorgenomen renteverlagingen door ECB en FED in 2024. Er komen echter steeds meer boeken en studies uit over de ongewenste effecten van het astronomische bijdrukken van geld en jarenlang nul procent rente op vermogen. Op korte termijn hebben geld bijdrukken en een rente van nul procent positieve effecten voor de economie gehad. Op lange(re) termijn hebben deze een rampzalige invloed op de productiviteit, economie en kloof tussen arm en rijk, dan wel de ontwikkeling van armoede. Alleen centrale banken hebben de mogelijkheid om deze twee monetaire middelen te activeren. De twee grootste daarvan, FED en ECB, worden in dit artikel belicht.

 FED: bedenker van Quantitative Easing (QE)

De Amerikaanse centrale bank, de FED, heeft de Amerikaanse economie volledig gebroken, aldus het in 2022 verschenen boek ‘The Lords of Easy Money’ van New York Times journalist Christopher Leonard. In dat boek legt Leonard stap voor stap uit hoe de FED vanaf de financiële crisis van 2008 begon met het redden van banken om daarna over te gaan op goedkope kredietvoorzieningen middels steeds lagere rentes. Vervolgens besloot het om geld bij te gaan drukken toen die lagere rentes onvoldoende bleken om de economie weer aan te slingeren.

Daarna ontstond er een gewenningseffect van dat geld bijdrukken en werd het steeds makkelijker en frequenter toegepast tot het ultieme moment dat voormalig president Trump besloot om voor honderden miljarden ‘helicoptergeld’ uit te delen tijdens de coronacrisis. Dit geld had de Amerikaanse regering niet en dus moest de FED dit bij laten drukken.

Opvolger Biden had de smaak te pakken van deze ‘easy money’ strategie toen hij besloot om voor honderden miljarden uit te gaan geven aan de ‘Inflation Reduction Act’, een wet die formeel de inflatie in de VS moet beteugelen door 369 miljard dollar vrij te maken voor subsidies in klimaatbestendige energie-, landbouw-, lucht- en watertechnologie. Geld dat de Amerikaanse overheid ook niet heeft en dus (net als Trump destijds) moet lenen van de FED die het bij heeft gedrukt.

Lenen gebeurt hoofdzakelijk in de vorm van staatsobligaties die door de FED worden opgekocht middels dollars die er ‘vers’ en uit het niets bijgedrukt zijn door diezelfde FED. Bestaande dollars worden daardoor minder waard; verwatering van de waarde met inflatie als gevolg.

In zijn boek betoogt Leonard dat het tempo van nieuw gecreëerd geld door de FED volledig uit de hand is gelopen met als gevolg een onhoudbare Amerikaanse staatsschuld in 2023. Rente en aflossingen kunnen niet meer door belastingopbrengsten worden voldaan, alleen door nog door de rente weer te verlagen, wat de FED nu dus van plan is dit jaar. Daar gaat de burger weer voor opdraaien.

De Amerikaanse staatsschuld liep van 63 procent van het bruto nationaal product (bnp) in 2007 tot meer dan het dubbele, 130 procent van het bnp in 2022. Zie onderstaande grafiek van het Amerikaanse bureau voor statistiek.

Als de Amerikaanse staatsschuld zo astronomisch is opgelopen in de laatste jaren door leningen bij de FED, moet dat ook op de balans van de FED terug te zien zijn. Dat zien we in onderstaande grafiek terug van 1 biljoen dollar aan leningen op de balans in 2007, naar 9 biljoen (!!) dollar in 2022. Zie:

Wat hebben FED en ECB met elkaar te maken?

Het is een bekend gegeven dat het bestuur van de EU tot een volgzame discipel van de Amerikaanse regering is verworden. Iets vergelijkbaars geldt voor de ECB. Die heeft zich sinds haar oprichting in 1999 een trouw volgeling van de FED getoond, aldus deze studie van Stephen Cecchetti, professor in Global Finance.

Volgzaamheid van de ECB is ook af te leiden uit de wijze waarop deze de FED is gaan volgen qua externe communicatiestijl, houden van persconferenties en het verlagen of verhogen van de basisrente. Ongeveer een jaar nadat de FED hierin een eerste stap zette, volgde de ECB. Dat is zover doorgeslagen dat hun monetair beleid vrijwel parallel aan elkaar is gaan lopen, aldus Cecchetti.

Beide centrale banken hebben duizenden miljarden bijgedrukt sinds de financiële crisis van 2007-2008. Deze gelijke ontwikkeling zie je ook bij de ECB terug:

Maar wat betekent dit allemaal in simpele termen voor onze portemonnee?

Het gecombineerde monetaire beleid van FED en ECB, waarin de rente naar nul procent ging en er ongelimiteerd geld bijgedrukt werd, heeft de kloof tussen arm en rijk onvoorstelbaar vergroot, aldus het boek van Christopher Leonard. De armen werden armer en de rijken werden rijker.

Hoe werkt dat?

Door de jarenlange rente van nul procent werd het geld minder waard. Je spaarrekening bracht in 2020 procenten minder op dan in 2000 of 2005. Dat scheelde je passief inkomen en kon aardig oplopen als je over spaargeld beschikte.

Hieronder de effecten van ECB beleid op spaarrentes

Tegelijkertijd werden er voor honderden miljarden aan euro’s bijgedrukt waardoor de bestaande hoeveelheid euro’s steeds minder waard werd. Die lagere waarde van de euro heeft zich anno 2023/2024 vertaald in fors hogere inflatie (geldontwaarding) waardoor alles duurder werd, vooral brandstof en voedingsmiddelen.

Dat zag je vooral keihard terug in 2022:

Waar de gemiddelde Europeaan dus fors moest betalen voor het monetaire (wan-)beleid van de ECB (door lagere rente op spaargeld en hogere prijzen voor producten en huur van woningen) hadden de vermogenden veel profijt van datzelfde beleid.

Huizenbezitters zagen de waarde en prijzen van hun bezit vervijfvoudigen in de afgelopen 30 jaar en bijna verdubbeld in de afgelopen 10 jaar, aldus Business Insider.

Als het om aandelen gaat, ziet het verhaal er nog extremer uit dan de huizenmarkt. Bezitters van deze klasse aan vermogen zagen, vooral door al het bijdrukken van geld, hun gemiddelde waarde met meer dan 200 procent (!!) toenemen tussen 2009 en 2021, aldus wederom Business Insider.

In ‘the Lords of Easy Money’ wordt verwezen naar notulen van FED-vergaderingen waaruit blijkt dat de FED zich goed bewust was van deze neveneffecten van het QE- (quantitative easing) en rentebeleid op de groeiende maatschappelijke ongelijkheid. Toch werd er tot en met 2022 voor gekozen om dit beleid voort te zetten en daarmee vooral de superrijken te steunen. Dat is bij de ECB niet anders geweest.

In oktober 2023 kondigde de FED aan om weer renteverlagingen te overwegen. De ECB volgde in december 2023. Door die renteverlagingen gaan de (toch al miserabele) spaarrentes weer omlaag, de huizenprijzen, de huren en inflatie verder omhoog en gaan de waardes van aandelen weer stijgen. Gevolg: de ‘gewone’ man in de straat, zowel in de VS als in ons land, worden in nog diepere armoede gedrukt.

Telkens als we denken dat ‘de elite eindelijk aan het kortste eind trekt, komt deze weer terug en vaak via die centrale banken ECB en FED.

Conclusie: We moeten van de ECB af en zo snel mogelijk weer terug naar een eigen centrale bank met nationaal mandaat. De afhankelijkheid van de VS en diens centrale bank heeft de Nederlandse en Europese economie alleen maar geschaad sinds de kredietcrisis van 2007-2008.