Politiek
Desinformatie operatie is variant van narratiefsturing overheid

Toen de geopolitieke spanningen omstreeks 2012 opliepen tussen de westerse wereld enerzijds, en Rusland en China anderzijds, werd dit in het westerse blok aangegrepen om ‘desinformatie’ te bestrijden. Men wilde hiermee naar verluid de ‘democratie beschermen’. Voor veel burgers zal niet geheel duidelijk zijn geweest wat onze regeringsleiders hiermee bedoelden. Het klonk echter gevoelsmatig goed. Men ambieerde immers iets met een negatieve ondertoon (desinformatie) te bestrijden.
Desinformatie is in feite bewust verspreide, onjuiste informatie die niet per definitie de democratie, maar wel het regeringsbeleid ondermijnt. Normaal gesproken zou de waarheid het beste wapen tegen desinformatie zijn. Maar dat blijkt de afgelopen jaren niet de inzet te zijn geweest van onze overheden. In het afgelopen decennium hebben belangrijke ontwikkelingen plaatsgevonden die de overheden tot verregaande beïnvloeding van de perceptie van de burger in staat stelden. Deze nieuwe methoden zijn toegepast op de eigen burgers gedurende de coronacrisis.
Begrippen: Desinformatie en Misinformatie
Desinformatie is volgens de definitie: te kwader trouw verspreide misleidende of onjuiste informatie. Desinformatie wordt geproduceerd door mensen die doelbewust hun publiek willen bedriegen, zodat die iets anders gaan geloven dan de waarheid. Om desinformatie te kunnen duiden, is het dus noodzakelijk om de waarheid te kennen.
Bij misinformatie gaat het om misleidende informatie die gemaakt is zonder die kwaadwillende bedoeling. De verspreider weet, in tegenstelling tot desinformatie, niet dat de informatie niet klopt.
Voor zowel desinformatie als misinformatie geldt dat de absolute waarheid bekend moet zijn om het als zodanig te kunnen aanmerken. De Nederlandse overheid bleek er in het verleden regelmatig naast te zitten met de waarheid. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het onderstaande onderzoeksvoorstel, waarin wordt gesteld dat coronavaccins besmetting voorkomen.

Men wist bij het RIVM en VWS op dat moment echter al dat de vaccins niet zouden beschermen tegen de overdracht van het virus. Dit blijkt onder andere uit een email van het RIVM aan VWS.

Klassieke Propaganda en Censuur
De desinformatie-operatie van Westerse overheden, waaronder de Nederlandse, is een moderne vorm van propaganda en censuur zoals wij dat kennen uit bijvoorbeeld Nazi-Duitsland. Zowel de klassieke als de moderne vorm, hebben als doel om het narratief ofwel de verhaallijn van de overheid te controleren. In de literatuur wordt hier met verschillende termen aan gerefereerd, zoals ‘mind-control‘ en ‘demoraliseren’.
Censuur onttrekt essentiële informatie aan de lezer, om zo een bepaald beeld te helpen vormen van een situatie of standpunt. Propaganda versterkt een bepaald samenhangend verhaal om politieke ideeën overtuigend te presenteren, vaak met behulp van halve waarheden of zelfs leugens.
De Duitser Joseph Goebbels was propagandaminister en had een essentiële rol in de opkomst van Nazi-Duitsland. Destijds was het aantal informatiekanalen waarmee de burger zich kon laten informeren nog zeer beperkt. Ze werden met name gevormd door congressen, pamfletten, bioscopen, kranten en de radio. Kranten hadden toen veel meer tijd dan tegenwoordig om artikelen te publiceren. Goebbels liet wekelijks de redacteuren van de grote kranten op zijn ministerie bijeenkomen om de berichtgeving zorgvuldig door te spreken qua vorm en inhoud. Hierbij werden berichten over de collectieve vijanden doorgenomen en positieve berichten over het Hitler-regime bedacht en het nieuws van de oorlogsfronten werd gekleurd. Kortom: uitsluitend berichten die het narratief ondersteunden mochten worden gepubliceerd. Censuur vond op een voor de hand liggende wijze plaats door onwelgevallige informatie te onderdrukken.
Moderne Propaganda en Censuur
Kritische lezers en kijkers van de Nederlandse media is in de afgelopen jaren wellicht een aantal zaken opgevallen. Zo zijn de media over bepaalde onderwerpen vrijwel zonder uitzondering eensgezind in de berichtgeving. Over andere onderwerpen waarvan je zou verwachten dat deze op zijn minst nieuwswaardig zijn, nemen wij een collectieve zwijgzaamheid waar.
Dit zien we bijvoorbeeld bij onderwerpen zoals Rusland, Oekraïne, Syrië, klimaatverandering, MH17, de voormalig Amerikaanse president Trump en het coronavirus. Zij worden door de Main Stream Media (MSM) op vrijwel dezelfde manier beschreven in termen van goed en kwaad.
Een voorbeeld hiervan is een politiek brisant onderwerp: de door forensisch experts opgestelde OPCW-rapportage. Dit rapport ging over een vermeende gifgasaanval in de Syrische stad Douma. Het rapport werd door het eigen management van het OPCW vervalst. Op basis van dit vervalste rapport vuurde de VS vervolgens circa 40 kruisraketten op Syrië af. Deze aanval was compleet onrechtmatig en kwam tot stand op basis van bewust vervalste informatie. Hierover is geen letter geschreven in de Westerse media.
Zelfs nadat twee van de betreffende forensisch experts van het OPCW als klokkenluiders een verklaring hierover aflegden middels een YouTube video, bleef het nieuws gecensureerd:
Een ander voorbeeld van een gezamenlijk doodzwijgen door de Westerse media is Obamagate. Dit schandaal gaat over de Obama-administratie, die aan het einde van haar presidentstermijn verschillende politieke opponenten liet afluisteren door de veiligheidsdiensten FBI en NSA. Dit werd gedaan naar aanleiding van een rapport dat was opgesteld door oud MI6-officier Christopher Steele, in opdracht van en betaald door de democratische partij waar Obama zelf lid van was. Het afluisteren en observeren van politieke opponenten is gebruikelijk in de VS. Normaal gesproken worden de namen van de betrokkenen echter wel altijd “gemaskt” ofwel zwartgelakt. Het unmasken, ofwel onthullen van namen, mag uitsluitend door middel van een FISA warrant, dat door een rechter moet worden goedgekeurd.
Bij de Obamagate vond deze goedkeuring echter plaats op valse gronden, namelijk een slecht onderbouwd rapport dat was opgesteld door Steele. Daarnaast werden deze zwartgelakte namen naar de media gelekt en zo verschenen de namen van onder andere de toekomstige veiligheidsadviseur van Trump, generaal Michael Flynn, in The Washington Post en The New York Times. In het afgeluisterde telefoongesprek tussen Flynn en de Russische ambassadeur in de VS, maande Flynn de Russen tot kalmte omdat Obama ongegrond Russische diplomaten het land uit had gezet. Ondertussen was een grootschalig media offensief in gang gezet tegen de toekomstige president en zijn campagneteam, waarin Russische beïnvloeding van de verkiezingen werd gesuggereerd. Dit kon echter nooit bewezen worden en uiteindelijk is het ongegrond verklaard. Obamagate is een politieke rel van minimaal de orde van grootte van het Watergate schandaal, waar de geheime diensten en justitie als wapen zijn ingezet door een zittende president tegen zijn mogelijke opvolger en politieke opponent.
Obamagate had zowel censuur als propaganda in zich: bij de censuurcomponent werd de waarheid onderdrukt. Het framen van Michael Flynn en het voeden van het anti-Rusland sentiment kan in deze context als propaganda worden gezien.
In de recente geschiedenis heeft zich op Amerikaanse bodem nog een groot schandaal voltrokken. Het is dit keer gerelateerd aan de zittende Amerikaanse president Joe Biden en staat bekend als ‘de Hunter Biden laptop’. Bij dit schandaal sloot de zoon van de toenmalige presidentskandidaat Joe Biden diverse deals tussen Amerikaanse en Oekraïense overheden en bedrijven. Hiermee werden onder andere biochemische laboratoria gefinancierd, die onderzoek deden naar gevaarlijke pathogenen in combinatie met veldonderzoek naar de trek van verschillende vogelsoorten die de pathogenen zouden kunnen verspreiden. Deze operatie vond plaats binnen het Defense Threat Reduction programma van het Pentagon.

Hunter Biden bleek betrokken te zijn bij het verwerven van fondsen voor allerlei projecten via de investeringsvehikels Metabiota en Black & Veatch. Op 11 maart 2022 heeft Rusland hiervoor de VN Veiligheidsraad bijeengeroepen.

Op de laptop van de zoon van de aanstaande Amerikaanse president werd verder een aanzienlijke hoeveelheid compromitterende informatie gevonden over gebruik van drugs en prostituees door Hunter Biden zelf. De FBI heeft dit nieuws vervolgens verdienstelijk laten onderdrukken door sociaalnetwerksites en af weten te doen als een Russische complottheorie.
Wat deze voorbeelden gemeen hebben is dat zij exemplarisch zijn voor een narratief dat de media ogenschijnlijk onvoorwaardelijk steunt, zonder beide kanten van het verhaal te belichten. De bedoeling was namelijk om het Assad regime in een kwaad daglicht te zetten door de indruk te wekken dat hij gifgas gebruikt tegen zijn eigen bevolking. Zowel de Obama als de Biden administratie – en daarmee de democraten – moesten voor de op handen zijnde presidentverkiezingen positief geprofileerd worden. Daarnaast diende het verhaal van Russische inmenging nog een tweede doel, namelijk het in een kwaad daglicht stellen van Rusland.
Propaganda en Censuur versus Desinformatie
Wanneer een overheid overgaat tot propaganda en censuur, begeeft zij zich op een hellend vlak. De samensmelting van media en staat is namelijk één van de kenmerken van een totalitair regime, zoals wij als kind op de middelbare school in de geschiedenislessen gedoceerd kregen.
De desinformatie-operatie heeft net als een klassieke propaganda- en censuuroperatie als doel: narratiefsturing. Een belangrijk verschil tussen moderne en klassieke narratiefsturing is dat de moderne variant alle middelen gebruikt uit de klassieke gereedschapskist, maar is aangevuld met een aantal nieuwe toepassingen.
De moderne overheid grijpt namelijk in op social media. Hierbij worden onwelgevallige berichten in opdracht van de overheid door de techbedrijven onderdrukt of verwijderd. Narratiefondersteunende berichten en propaganda worden door de bedrijven tegelijkertijd versterkt en het bereik ervan wordt vergroot. Hierdoor wordt de perceptie van de burger beïnvloed.
Behavioural Dynamics Methodology
In 2019 richtte het Nederlandse Ministerie van Defensie het Land Information Manouvre Centre (LIMC) op. Deze militaire eenheid bestond uit specialisten die in Riga (Letland) geschoold waren in de Behavioural Dynamics Methodology (BDM). Daarnaast waren zij gespecialiseerd in het observeren van online gedrag van burgers op internet. De opleiding werd in Letland verzorgd door de SCL-Group, het moederbedrijf van het omstreden bedrijf Cambridge Analytica.
Het LIMC heeft een omstreden rol gespeeld op het gebied van ‘desinformatie‘ in de coronacrisis en werkte in opdracht van de NCTV. Het initiatief binnen Defensie werd eind 2020 naar verluid opgeheven. De activiteiten binnen de BDM-methode lijken echter doorgang te hebben gehad in een andere vorm.
De BDM-trainingen van Nederlandse militairen werden verzorgd in NAVO-verband en hadden als doel: strategische communicatie (stratcom), psychologische operaties (psyops) en gedragsbeïnvloeding.

De BDM-methode kan ingezet worden bij conflicten, natuurrampen, bevolkingsgroei, uitbraken van ziekten en het ontstaan van schaarsten. Er worden vijf fasen onderkend binnen BDM, waaronder: interventie en meting van de effectiviteit van genomen maatregelen. Hiermee beoogt men onder andere gedragsbeïnvloeding van burgers. Wellicht herinnert u zich dit nog van de coronacrisis. Interventie in de vrijheid van meningsuiting. Meting van effectiviteit was de taak van de ‘Corona Gedragsunit‘ en het ‘Behavioural Insights Team‘.

In 2016 is op de Nederlandse Antillen het project LAHARA volgens de BDM-methode uitgevoerd. Men wilde hierbij de militaire aanwezigheid op de eilanden vergroten door de toenemende politieke spanningen in Venezuela, dat relatief dichtbij Curaçao ligt.
De doelstelling van het LAHARA project was om de acceptatie onder de Antilliaanse bevolking van de Nederlandse militaire aanwezigheid te vergroten.

Uit een verslag van het project blijkt een aantal opvallende zaken. Men spreekt van ‘psyops‘ en de resultaten van het project zijn mogelijke ‘narratieven‘. Deze narratieven beschrijven de militaire aanwezigheid als ‘noodzakelijk voor humanitaire doelen’, terwijl de werkelijke grondslag voor een grotere militaire aanwezigheid was gelegen in de toenemende spanningen in Venezuela. Enige tijd later vonden enkele couppogingen plaats in Venezuela. Feitelijk waren de aanbevolen narratieven dus leugens, en daarmee échte desinformatie voor de Antilliaanse bevolking.
De BDM-methode werd vervolgens tijdens de coronacrisis door de Nederlandse regering op de Nederlandse bevolking toegepast door militaire specialisten van het LIMC. Uit een mailwisseling van 19 augustus 2020 blijkt bijvoorbeeld dat toenmalig minister van Defensie Ank Bijleveld zelfs een briefing heeft gekregen over de methode.

Social Media: een nieuw wapen voor de desinformatie operatie
Alle burgers hebben met de komst van social media een platform waarin zij hun mening kunnen uiten. Hiermee kunnen zij ook nog eens een groot publiek bereiken. Social media werkt met bubbels van mensen die met elkaar in contact staan. Zij kunnen berichten van elkaar verspreiden, waardoor het bereik van de boodschap snel kan toenemen. Een bericht dat wordt geplaatst in de eigen bubbel, wordt versterkt wanneer een persoon die met de verzender in contact staat, dit bericht weer verder verspreidt in zijn eigen bubbel.
Wanneer een bericht op social media strijdig is met het geldende overheidsnarratief, vormt dit gezien de snelheid waarmee het zich kan verspreiden en het potentieel grote bereik, een ernstige bedreiging voor het handhaven van overheidsnarratieven. Anderzijds kunnen de sociale media door overheden worden gebruikt om zelf boodschappen te verzenden die de narratieven juist ondersteunen.
Om een succesvolle operatie tegen ‘desinformatie‘ op te zetten, moet de overheid tegenwoordig dus niet alleen de traditionele media zoals kranten en televisie onder controle hebben, maar ook de social media. Het gaat hier om techbedrijven zoals Google, Facebook, Twitter, TikTok en Youtube.
In volgende artikelen over de desinformatie-operatie van de Nederlandse overheid, zal de precieze aanpak in detail worden behandeld met referenties naar verschillende WOB-documenten.
Met dank aan @CeesCees72
Binnenland
Pensioenwet: grondwet ondergeschikt aan politiek gewin PvdA en GroenLinks

Is de Grondwet nog in veilige handen bij het Nederlandse parlement? Kortetermijnbelang ging in de senaat bij het stemmen over de nieuwe pensioenwet boven zekerheid over zuiver staatsrechtelijk handelen. Het was nota bene hoogleraar politicologie Ruud Koole (PvdA) die voorkwam dat een twee derde meerderheid nodig was om die wet te aanvaarden.
Zo’n grote meerderheid (in plaats van een meerderheid van 51 procent of meer) is nodig als het parlement over zijn eigen inkomen stemt. Pensioen is uitgesteld inkomen, en SP-senator Tiny Kox kwam er vorige week achter dat iedereen dat tot dan toe over het hoofd had gezien bij het behandelen van de modernisering van de pensioenen. Alleen al over het concrete voorstel was toen meer dan honderd uur gedebatteerd.
Drie hoogleraren staatsrecht onder aanvoering van Wim Voermans stelden in een brandbrief aan de Eerste Kamer dat een twee derde meerderheid noodzakelijk is. Maar onder meer PvdA-senator Koole vond dat het aan de Eerste Kamer zelf is om dat te bepalen. Aangezien minister Schouten (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) door wilde pakken, waren er volgens Koole ’twee meningen’, en moest de senaat er dan maar over stemmen. Omdat de PvdA en GroenLinks met de coalitie voor de nieuwe wet zijn, volgens critici het ‘casinopensioen’ voorstel van Rutte-IV, gingen beide partijen voor een gewone meerderheid.
Daarvoor stemde ook Paul Rosenmöller van GroenLinks. Hij is bestuurder van het grootste pensioenfonds van het land, het ABP (van ambtenaren, leraren, politie). Dat is niet integer, vindt hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert. Ook Ria Oomen van het CDA draagt volgens hem dubbele petten. Zij reageerde als door een wesp gestoken. “Wij kunnen zelf heel goed bepalen wat integer is!”
De rechter mag wetgeving niet toetsen aan de Grondwet, de Eerste Kamer heeft dat ook niet gedaan. Mogelijk speelde mee dat GroenLinks en PvdA door het strategisch stemmen bij de verkiezingen voor de nieuwe Eerste Kamer samen met Rutte-IV een meerderheid hebben in de senaat, zodat Rutte nu een mogelijkheid heeft om te regeren zonder BBB, de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen.
Het is goed gebruik om eerst met de winnaar te gaan praten, maar Caroline van der Plas kan haar hand wel overspelen als ze te veel eist.
Evenwel is het beleid van de VVD-CDA-D66-CU coalitie, die haar meerderheid dankt aan de voorkeurstemmen voor het door de christendemocraten weggejaagde Kamerlid Pieter Omtzigt, de afgelopen jaren voor een béétje GroenLinkser om de vingers bij af te likken. Ook de PvdA gaat helemaal voor dure klimaatplannen, nu partijbaron Frans Timmermans hierover de scepter zwaait in de Europese Commissie. Daarmee ligt samenwerking over links meer voor de hand dan met BBB.
Voor de burgers in Nederland betekent dit dat niet alleen het pensioen van werkenden tussen de 35 en 60 jaar er waarschijnlijk op achteruit gaat, maar eveneens dat de koopkracht nu ook zware tijden tegemoet gaat.
De senatoren die afzwaaien nu de Eerste Kamer wisselt, zullen er geen last van hebben. Dankzij Rosenmöller en Koole is dat mooi even nog snel geregeld.
Binnenland
AIVD over kabinet: opstappen

Volgens inlichtingendienst AIVD kan politiek Den Haag bij veel meer mensen onvrede over de overheid wegnemen, dan alleen bij een kleine groep extremisten. Dat staat in het rapport over ‘anti-institutioneel extremisme’. Zo kan het kabinet veel winst boeken als het zich aan de wet gaat houden en daarnaast verantwoording aflegt over zaken die misgaan.
Dit is het belangrijkste ‘subnarratief’ in het rapport van de inlichtingendienst over de wappies, dat deze week veel stof deed opwaaien.
Openbaarheid van bestuur is een ‘kernprincipe’ voor een functionerende rechtstaat, begint de geheime dienst in de inleiding van het stuk, dat schertsend al het dreigingsbeeld wappies wordt genoemd. Gewelddadig is die beweging niet en er zijn ook geen signalen dat escalatie voor de hand ligt op korte termijn.
De ‘anti-institutionele massa’ krijgt zelfs voor de toon van het debat en de inhoud een paar eervolle vermeldingen van de geheime dienst, valt op. “Deze groep maakt juist veelvuldig gebruik van grondrechten als vrijheid van meningsuiting of demonstratie. Men wordt ook juist aangespoord om zelf onderzoek te doen en een eigen mening te vormen.” Met de verdraagzaamheid, diversiteit en inclusie gaat het ook voorbeeldig, signaleert de AIVD: “In tegenstelling tot bijvoorbeeld het rechts-extremisme, worden binnen het anti-institutioneel- extremisme bepaalde bevolkingsgroepen niet weggezet als minderwaardig of als bedreiging.”
Dat past allemaal in de voorwaarden die je voor een goed functionerende rechtstaat nodig hebt, zo verhaalt het theoretisch kader dat de AIVD op papier zette. De rechtstaat heeft naast wetten en plichten ook een werkproces, bijvoorbeeld. De tweet waarin minister Hugo de Jonge zijn woede uit over de column van Marianne Zwagerman, is langs de meetlat van ‘specifieke procesvoorwaarden’ niet meteen onverdeeld succesvol.
Waarom nu toch een gevaar dreigt rond de wappies? Onder de anti-institutionele-extremisten bevinden zich ook enkele aanhangers van rechtsextremisme, signaleert de AIVD. Die overlap vermengt nu niet, maar dit zou in de toekomst kunnen gebeuren, is de vrees die uit het rapport breed is opgepikt. Gebeurt zo’n vermenging wel, en dan ook nog eens op grotere schaal, dan vormt het ‘narratief van de kwaadaardige elite’ mogelijk op termijn een gevaar.
En dan vond de AIVD nog iets: “Behalve de overlap met rechts-extremisme, zijn er enige, meer verrassende, signalen dat enkele aanjagers binnen het islamitisch-extremisme interesse tonen in het narratief over een ‘kwaadaardige elite’.”
De AIVD blijft vervolgens wel schimmig over het waarheidsgehalte van de claims over de kwaadaardige elite die de wereld bestuurt. Wel claimt de AIVD dat dit verhaal niet klopt. Wat heeft de AIVD als onderzoeksvraag gebruikt? Het gaat om “een ‘kwaadaardige elite’ die de controle heeft over alle instituties in Nederland en de intentie heeft om, met behulp van verzonnen gebeurtenissen of interpretaties van daadwerkelijke gebeurtenissen, het volk te onderdrukken, tot slaaf te maken, of desnoods te vermoorden”:
Dat je met een beetje macht over een enkele institutie al veel kapot kan maken in de samenleving, is sinds de toeslagenaffaire breed bekend. Maar die verdiepingsslag maakt de AIVD niet, maar het borduurt voor op de meest extreme QAnon variant van anti-overheidskritiek.
En daar komt dan eindelijk de overheid in beeld als partij in dit proces: “Boodschappen van het narratief worden versterkt en in de hand gewerkt door grieven ten aanzien van daadwerkelijk overheidshandelen, zoals de toeslagenaffaire of andere persoonlijke frustraties met de overheid. Men voelt zich niet serieus genomen.” Dit wordt versterkt doordat het keer op keer gebeurt.
Hiermee is de oplossing meteen ook grotendeels in zicht, ziet de geheime dienst. De politiek zou eens de eer aan zichzelf moeten geven in deze, adviseert de AIVD, en dat geldt ook voor de rechtspraak, justitie, wetenschappers en media.
Juist de regering heeft zelf heeft een hele schatkist aan instrumenten om te werken aan ‘herstel van vertrouwen’ met de samenleving, begint haar conclusie: “Betrouwbaar tonen en betrouwbaar communiceren. Dat is cruciaal.”
“Communicatie over politieke beslissingen, beleid en gebeurtenissen zal hierin belangrijk blijven. Wanneer de publieke perceptie is dat besluitvorming transparant is verlopen en tegengeluiden serieus zijn behandeld, zal het narratief waarschijnlijk minder goed voet aan de grond krijgen.”
Binnenland
TNO had maand voor pandemie al nepnieuws-bot gereed

TNO heeft in de maanden voorafgaand aan de uitbraak van COVID-19, in het diepste geheim een eigen surveillancetool voor social media toezicht voltooid, die gebruikt kon worden door ministeries. Deze ‘big brother software’ is gebouwd naast een operatie van de landmacht (LIMC), die ook tot doel had kritische burgers en media in de gaten te houden. Dat blijkt uit nieuw vrijgegeven documenten die Indepen heeft bestudeerd.
Nederland heeft lang ontkend dat het coronavirus een probleem zou worden in de zorg of de samenleving. Maar achter de schermen werd in de maanden voor het eerste coronageval al wél hard gewerkt aan massasurveillance van bevolking en media.
Een geavanceerd surveillancenetwerk om social media op ‘desinformatie’ over de pandemie dwars te zitten, was al maanden in ontwikkeling voordat op 27 februari 2020 live uitgezonden op televisie dat spontane ‘briefje voor Bruno’ werd overhandigd. Het RIVM wist daarvan, maar verspreidde op dat moment zelf desinformatie, zoals dat ‘Carnaval doorgaans wordt gevierd in kleine kring’. Dit blijkt uit nieuw vrijgegeven Woo-documenten.
Begin februari is er al overleg tussen verschillende departementen, om de desinformatie te bundelen en analyseren. ‘Wat doen we bijvoorbeeld met het verhaal dat het virus uit een lab is ontsnapt in Wuhan’, mailt een oplettende ambtenaar van VWS.
Ministeries kregen vanuit TNO in maart een panklaar aanbod (geld is geen probleem, om te beginnen) voor een systeem voor ‘near real-time monitoring’ van ‘ondermijnende berichten op social media over corona, waarbij AI de bronnen en links in de berichten gaat scoren op betrouwbaarheid’, zo staat in een aanbod vanuit het onderzoeksinstituut.
Voor dergelijke projecten was binnen TNO een miljoen euro beschikbaar, maar de bedenker had alleen nog een casus nodig, om het systeem eromheen te kunnen bouwen.
Deze berichten zijn pas enkele dagen geleden openbaar geworden, maar dateren van ver vóór de pandemie, twee maanden voor de eerste besmetting bevestigd werd.
“TNO heeft in 2019/2020 een algoritme ontwikkeld voor de detectie van politiek getinte fake news artikelen op Twitter. Een dataset met Twitter berichten waarin wordt gerefereerd aan politieke nieuws berichten, en Twitter berichten die deze berichten retweeten, is gebruikt om automatisch, d.m.v. een Al algoritme, onderscheid te maken tussen nieuwsberichten die betrouwbare informatie bevatten en nieuwsberichten die valse, inaccurate of misleidende informatie bevatten. Het algoritme gebruikt zowel Natura] Language Processing (NLP) features, o.b.v. Twitter berichten , als sociale netwerk features, o.b.v. verspreidingsgedrag en gebruikerskenmerken om fake news te herkennen. Voor de ontwikkeling van het algoritme is een dataset gegenereerd waarbij de foutieve informatie is gelabeld o.b.v. het Hoaxy platform voor het tracken van foutieve informatie.”
Facebook kwam tezelfdertijd, op 3 februari 2020 met de aankondiging van een tool om desinformatie snel te kunnen muten of verwijderen. Maar in Nederland is dat in het begin van de pandemie niet nodig: tijdens de eerste lockdown is de informatie van het RIVM en het kabinet leidend in de berichtgeving en het maatschappelijk debat. Maar die publieksvoorlichting was eind februari 2020 nog steeds zeer misleidend, weten we achteraf.
De overheid was op het moment dat de veiligheidsdiensten de social media monitoring opzette, aan het grote publiek aan het verkondigen dat er niets aan de hand was. Voor de geschiedschrijving zijn de tweets van het RIVM uit die periode gebundeld door Elsevier.
TNO was toen met heel andere zaken bezig: “Wij denken dat we door het bovengenoemde ontwikkelde algoritme toe te passen op de COVID-19 context, we ondermijnende foutieve berichtgeving near real-time kunnen onderscheiden van de betrouwbare berichtgeving over het coronavirus. Dit biedt handelingsperspectief voor crisisbeheersing.” Een gedetailleerd voorstel voor het systeem, inclusief de COVID-19 monitoring, heeft de datum 3 februari 2020.
Opvallend is dat in de propositie van TNO een fase is weggelakt, fase 5:
“Propositie
Voor dit onderwerp zijn we op zoek naar een stakeholder met een geschikte use-case voor het uitwerken van de volgende onderzoeksvraag:
In hoeverre is het reéds ontwikkelde detectie algoritme toepasbaar en bruikbaar voor een specifieke use- case uit de praktijk?
Het onderzoek zal bestaan uit vijf activiteiten:
- Use-case uitwerken + conceptueel plan voor praktijkvalidatie opstellen
- Dataset constructie (inclusief een ground-truth labelling)
- Doorontwikkeling algoritme (algoritme toepasbaar maken voor specifieke use-case)
- Interpretatie van resultaten + praktijkvalidatie algoritme”
De nepnieuwsrobot van TNO werd omarmd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Toch kreeg die pas in oktober formeel een belangrijke rol in de pandemiebestrijding. Aanvankelijk was de gezondheidszorg leidend.
Maar Pieter Jaap Aalbersberg had hiermee in het begin niet de burgers in de gaten hoeven houden, die hielden het toen met elkaar zeker nog prima uit. Het gerommel ontstond pas later, door handelen, niet handelen en vooral niet verklaren van beleid. En het financieel wanbeheer tijdens miljardenoperaties, zoals op het ministerie van VWS. Hoeveel bonnetjes zou een op maat gemaakt algoritme van TNO daar boven water kunnen halen?
-
Binnenland1 week geleden
Vertrekkende senaat: farmaceutische belangen boven burgers
-
Binnenland7 dagen geleden
Coronawet en pensioenwet, wél voor de burger, maar niet voor politici?
-
Binnenland6 dagen geleden
Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel, vaarwel Kaag!
-
Binnenland1 week geleden
Vaccinatieschadeclaim, alleen Scrabble vaart er wel bij
-
Binnenland4 dagen geleden
TNO had maand voor pandemie al nepnieuws-bot gereed
-
Binnenland4 dagen geleden
De D66-traan als wapen werkt niet in een lege kerk…
-
Binnenland1 week geleden
Sorry, dit landsbestuur is compleet failliet
-
Binnenland2 dagen geleden
AIVD over kabinet: opstappen