Volgens inlichtingendienst AIVD kan politiek Den Haag bij veel meer mensen onvrede over de overheid wegnemen, dan alleen bij een kleine groep extremisten. Dat staat in het rapport over ‘anti-institutioneel extremisme’. Zo kan het kabinet veel winst boeken als het zich aan de wet gaat houden en daarnaast verantwoording aflegt over zaken die misgaan.

Dit is het belangrijkste ‘subnarratief’ in het rapport van de inlichtingendienst over de wappies, dat deze week veel stof deed opwaaien.

Openbaarheid van bestuur is een ‘kernprincipe’ voor een functionerende rechtstaat, begint de geheime dienst in de inleiding van het stuk, dat schertsend al het dreigingsbeeld wappies wordt genoemd. Gewelddadig is die beweging niet en er zijn ook geen signalen dat escalatie voor de hand ligt op korte termijn.

De ‘anti-institutionele massa’ krijgt zelfs voor de toon van het debat en de inhoud een paar eervolle vermeldingen van de geheime dienst, valt op. “Deze groep maakt juist veelvuldig gebruik van grondrechten als vrijheid van meningsuiting of demonstratie. Men wordt ook juist aangespoord om zelf onderzoek te doen en een eigen mening te vormen.” Met de verdraagzaamheid, diversiteit en inclusie gaat het ook voorbeeldig, signaleert de AIVD: “In tegenstelling tot bijvoorbeeld het rechts-extremisme, worden binnen het anti-institutioneel- extremisme bepaalde bevolkingsgroepen niet weggezet als minderwaardig of als bedreiging.”

Dat past allemaal in de voorwaarden die je voor een goed functionerende rechtstaat nodig hebt, zo verhaalt het theoretisch kader dat de AIVD op papier zette. De rechtstaat heeft naast wetten en plichten ook een werkproces, bijvoorbeeld. De tweet waarin minister Hugo de Jonge zijn woede uit over de column van Marianne Zwagerman, is langs de meetlat van ‘specifieke procesvoorwaarden’ niet meteen onverdeeld succesvol.

Waarom nu toch een gevaar dreigt rond de wappies? Onder de anti-institutionele-extremisten bevinden zich ook enkele aanhangers van rechtsextremisme, signaleert de AIVD. Die overlap vermengt nu niet, maar dit zou in de toekomst kunnen gebeuren, is de vrees die uit het rapport breed is opgepikt. Gebeurt zo’n vermenging wel, en dan ook nog eens op grotere schaal, dan vormt het ‘narratief van de kwaadaardige elite’ mogelijk op termijn een gevaar.

En dan vond de AIVD nog iets: “Behalve de overlap met rechts-extremisme, zijn er enige, meer verrassende, signalen dat enkele aanjagers binnen het islamitisch-extremisme interesse tonen in het narratief over een ‘kwaadaardige elite’.”

De AIVD blijft vervolgens wel schimmig over het waarheidsgehalte van de claims over de kwaadaardige elite die de wereld bestuurt. Wel claimt de AIVD dat dit verhaal niet klopt. Wat heeft de AIVD als onderzoeksvraag gebruikt? Het gaat om “een ‘kwaadaardige elite’ die de controle heeft over alle instituties in Nederland en de intentie heeft om, met behulp van verzonnen gebeurtenissen of interpretaties van daadwerkelijke gebeurtenissen, het volk te onderdrukken, tot slaaf te maken, of desnoods te vermoorden”:

Dat je met een beetje macht over een enkele institutie al veel kapot kan maken in de samenleving, is sinds de toeslagenaffaire breed bekend. Maar die verdiepingsslag maakt de AIVD niet, maar het borduurt voor op de meest extreme QAnon variant van anti-overheidskritiek.

En daar komt dan eindelijk de overheid in beeld als partij in dit proces: “Boodschappen van het narratief worden versterkt en in de hand gewerkt door grieven ten aanzien van daadwerkelijk overheidshandelen, zoals de toeslagenaffaire of andere persoonlijke frustraties met de overheid. Men voelt zich niet serieus genomen.” Dit wordt versterkt doordat het keer op keer gebeurt.

Hiermee is de oplossing meteen ook grotendeels in zicht, ziet de geheime dienst. De politiek zou eens de eer aan zichzelf moeten geven in deze, adviseert de AIVD, en dat geldt ook voor de rechtspraak, justitie, wetenschappers en media.

Juist de regering heeft zelf heeft een hele schatkist aan instrumenten om te werken aan ‘herstel van vertrouwen’ met de samenleving, begint haar conclusie: “Betrouwbaar tonen en betrouwbaar communiceren. Dat is cruciaal.”

“Communicatie over politieke beslissingen, beleid en gebeurtenissen zal hierin belangrijk blijven. Wanneer de publieke perceptie is dat besluitvorming transparant is verlopen en tegengeluiden serieus zijn behandeld, zal het narratief waarschijnlijk minder goed voet aan de grond krijgen.”

TNO heeft in de maanden voorafgaand aan de uitbraak van COVID-19, in het diepste geheim een eigen surveillancetool voor social media toezicht voltooid, die gebruikt kon worden door ministeries. Deze ‘big brother software’ is gebouwd naast een operatie van de landmacht (LIMC), die ook tot doel had kritische burgers en media in de gaten te houden. Dat blijkt uit nieuw vrijgegeven documenten die Indepen heeft bestudeerd.

Nederland heeft lang ontkend dat het coronavirus een probleem zou worden in de zorg of de samenleving. Maar achter de schermen werd in de maanden voor het eerste coronageval al wél hard gewerkt aan massasurveillance van bevolking en media.

Een geavanceerd surveillancenetwerk om social media op ‘desinformatie’ over de pandemie dwars te zitten, was al maanden in ontwikkeling voordat op 27 februari 2020 live uitgezonden op televisie dat spontane ‘briefje voor Bruno’ werd overhandigd. Het RIVM wist daarvan, maar verspreidde op dat moment zelf desinformatie, zoals dat ‘Carnaval doorgaans wordt gevierd in kleine kring’. Dit blijkt uit nieuw vrijgegeven Woo-documenten.

Begin februari is er al overleg tussen verschillende departementen, om de desinformatie te bundelen en analyseren. ‘Wat doen we bijvoorbeeld met het verhaal dat het virus uit een lab is ontsnapt in Wuhan’, mailt een oplettende ambtenaar van VWS.

Ministeries kregen vanuit TNO in maart een panklaar aanbod (geld is geen probleem, om te beginnen) voor een systeem voor ‘near real-time monitoring’ van ‘ondermijnende berichten op social media over corona, waarbij AI de bronnen en links in de berichten gaat scoren op betrouwbaarheid’, zo staat in een aanbod vanuit het onderzoeksinstituut.

Voor dergelijke projecten was binnen TNO een miljoen euro beschikbaar, maar de bedenker had alleen nog een casus nodig, om het systeem eromheen te kunnen bouwen.

Deze berichten zijn pas enkele dagen geleden openbaar geworden, maar dateren van ver vóór de pandemie, twee maanden voor de eerste besmetting bevestigd werd.

“TNO heeft in 2019/2020 een algoritme ontwikkeld voor de detectie van politiek getinte fake news artikelen op Twitter. Een dataset met Twitter berichten waarin wordt gerefereerd aan politieke nieuws berichten, en Twitter berichten die deze berichten retweeten, is gebruikt om automatisch, d.m.v. een Al algoritme, onderscheid te maken tussen nieuwsberichten die betrouwbare informatie bevatten en nieuwsberichten die valse, inaccurate of misleidende informatie bevatten. Het algoritme gebruikt zowel Natura] Language Processing (NLP) features, o.b.v. Twitter berichten , als sociale netwerk features, o.b.v. verspreidingsgedrag en gebruikerskenmerken om fake news te herkennen. Voor de ontwikkeling van het algoritme is een dataset gegenereerd waarbij de foutieve informatie is gelabeld o.b.v. het Hoaxy platform voor het tracken van foutieve informatie.”

Facebook kwam tezelfdertijd, op 3 februari 2020 met de aankondiging van een tool om desinformatie snel te kunnen muten of verwijderen. Maar in Nederland is dat in het begin van de pandemie niet nodig: tijdens de eerste lockdown is de informatie van het RIVM en het kabinet leidend in de berichtgeving en het maatschappelijk debat. Maar die publieksvoorlichting was eind februari 2020 nog steeds zeer misleidend, weten we achteraf.

De overheid was op het moment dat de veiligheidsdiensten de social media monitoring opzette, aan het grote publiek aan het verkondigen dat er niets aan de hand was. Voor de geschiedschrijving zijn de tweets van het RIVM uit die periode gebundeld door Elsevier.

TNO was toen met heel andere zaken bezig: “Wij denken dat we door het bovengenoemde ontwikkelde algoritme toe te passen op de COVID-19 context, we ondermijnende foutieve berichtgeving near real-time kunnen onderscheiden van de betrouwbare berichtgeving over het coronavirus. Dit biedt handelingsperspectief voor crisisbeheersing.” Een gedetailleerd voorstel voor het systeem, inclusief de COVID-19 monitoring, heeft de datum 3 februari 2020.

Opvallend is dat in de propositie van TNO een fase is weggelakt, fase 5:

“Propositie
Voor dit onderwerp zijn we op zoek naar een stakeholder met een geschikte use-case voor het uitwerken van de volgende onderzoeksvraag:
In hoeverre is het reéds ontwikkelde detectie algoritme toepasbaar en bruikbaar voor een specifieke use- case uit de praktijk?
Het onderzoek zal bestaan uit vijf activiteiten:

1. Use-case uitwerken + conceptueel plan voor praktijkvalidatie opstellen

2. Dataset constructie (inclusief een ground-truth labelling)

3. Doorontwikkeling algoritme (algoritme toepasbaar maken voor specifieke use-case)

4. Interpretatie van resultaten + praktijkvalidatie algoritme”

De nepnieuwsrobot van TNO werd omarmd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Toch kreeg die pas in oktober formeel een belangrijke rol in de pandemiebestrijding. Aanvankelijk was de gezondheidszorg leidend.

Maar Pieter Jaap Aalbersberg had hiermee in het begin niet de burgers in de gaten hoeven houden, die hielden het toen met elkaar zeker nog prima uit. Het gerommel ontstond pas later, door handelen, niet handelen en vooral niet verklaren van beleid. En het financieel wanbeheer tijdens miljardenoperaties, zoals op het ministerie van VWS. Hoeveel bonnetjes zou een op maat gemaakt algoritme van TNO daar boven water kunnen halen?

Er is iets merkwaardigs aan de hand in dit land. Daar waar ‘de traan’ bij menig gevoelig mens tot compassie leidt, werken deze tranen niet meer. De hoon om de overduidelijk geveinsde tranen van Kaag riekt naar leedvermaak. Aangezet door haar dochters, die plots politiek ingezet worden, maken haar geveinsde traan ongeloofwaardig. Iedereen doorziet het spel, behalve de laatsten der Mohikanen uiteraard, Paternotte, Sjoerdsma en wat Twitter-trollen met de laatst overgebleven D66-stemmers voorop. Kaag die aangeeft ‘verrast’ te zijn door het optreden van haar dochters, een dag later Twan Huys die aangeeft dat alles ‘uiteraard’ in overleg is gebeurd. Een moeder die beweert zich ernstig zorgen te maken over haar veiligheid, om vervolgens haar nooit getoonde dochters in de schijnwerpers te zetten. Hoe lang loog Kaag over haar invloed op de roemruchte NPO-documentaire vlak voor de verkiezingen ook alweer? Je zal er maar wéér intrappen…

De tranen van de toeslagenouders, de tranen van de zoveelste boerin wiens man een voortijdig einde aan zijn leven maakte, de tranen van de vissers wiens schip en toekomst door de sloophamer werd geveld, de tranen van uit huis geplaatste kinderen, de tranen van gezinnen die door Jeugdzorg zijn verscheurd, de tranen om verzakte huizen in Groningen, de tranen van de weduwen in Oekraïne en Rusland, de tranen van ouders wiens kinderen zich buiten moesten omkleden, de tranen van Nederlanders die de eindjes niet meer aan elkaar geknoopt krijgen of de tranen om de energierekening, ze werden en worden al jarenlang niet serieus genomen door dezelfde D66-kliek die nu om compassie vraagt.

De slachtoffers in de beerput van deze D66-kliek worden al jarenlang weggezet als ontkenners, anti-elite extremisten, rechtsradicalen, complotdenkers, anti-vaxers, nepnieuws-verspreiders, bruinhemden, nazi’s, wappies, Putin-vriendjes, agro-terroristen en meer van dat soort mensonterende termen. Ieder ‘debat’ wordt in de kiem gesmoord door de tegenpartij weg te zetten als incompetent en wordt vervolgens subiet ontmenselijkt. De tranen van al deze ontmenselijkten worden hautain weggewuifd, want de D66-kliek weet wat goed is voor de mensheid. Vanuit hun elitaire hoogmoed en bijbehorend Messias-complex dienen de volgers zich te onderwerpen aan het ware geloof, het enige ware D66-geloof. Anders volgt een resolute verbanning naar de kerkers der ongelovigen, gesteund door de D66-infiltranten bij de NPO en de reguliere pers.

De D66-kerk is echter leeggelopen, de volgers hebben hun heil ergens anders gezocht. Want vele volgers werden zélf slachtoffer van hun macabere heersers. De tenenkrommende hypocrisie van de D66-kerk die zélf geen vliegschaamte kent, die zélf het ene na het andere MeToo-schandaal onder het tapijt probeert te vegen, die zélf aan elkaar hangt van de intriges en ondemocratische rellen, die zélf nepnieuws voor waar aanneemt, heeft juist zélf teveel slachtoffers binnen de eigen gelederen veroorzaakt. De omgekeerde werkelijkheid presenteren als waarheid is het handelsmerk van D66. De democratie beschermen door onwelgevallige berichtgeving te verbieden, de samenleving beschermen door gezonde mensen te cancelen, de zomers die dan weer te nat en tegelijkertijd weer te droog zijn, gezwegen nog over gestreste regenwurmen die de uitkoop van boeren moet rechtvaardigen. Er is werkelijk geen touw aan vast te knopen.

En als die club dan om medeleven of compassie vraagt na zoveel leed te hebben veroorzaakt, dan wordt de spoeling dun. Want alleen met voldoende volgelingen heeft de D66-kerk de macht. En ook al heeft de D66-kerk tot in de diepste vezels van onze samenleving haar tentakels uitgespreid, zodra de hogepriesters van dit zogenaamd democratische genootschap aan hun eigen hypocrisie ten onder gaan, verlaten alle ratten met schaamte het zinkende schip. Dat proces is nu gaande: ‘Huilen is voor jou te laat’ zouden Corry en de Rekels zingen vanuit het oksaal van de D66-kerk.