Het zou Hugo de Jonge inmiddels dun door de broek moeten lopen als hij ziet op welke verkrampte manier zijn Duitse collega Lauterbach alleen nog maar door leugens zijn vege lijf probeert te redden. De overeenkomsten met het handelen van De Jonge tijdens de corona-crisis zijn namelijk nogal treffend.

Het begint al met het feit dat Lauterbach aangeeft dat de uitspraak over het ‘bijwerkingsvrije’ vaccin een eenmalige ‘wat klunzige tweet’ was. Buiten het feit dat het inhoudelijk niet blijkt te kloppen, blijkt nu ook dat hij in de periode daarna keer op keer publiekelijk heeft gesproken over het ‘bijwerkingsvrije’ vaccin, ook op de Duitse staatstelevisie. Het was juist onderdeel van zijn mediastrategie om dit zo vaak mogelijk te herhalen. Meest flagrant is echter dat hij nu aangeeft op dat moment wel te hebben geweten dat er serieuze bijwerkingen waren. Maar Lauterbach ging door, hij wilde de vaccins zelfs verplichten, wetende dat er serieuze bijwerkingen waren. Hoe zit dat met de frikandel van Hugo? Het vaccin in Duitsland is toch hetzelfde als het vaccin in Nederland?

Ook het door Lauterbach genoemde getal van 1 op de 10.000 gevallen met ernstige bijwerkingen blijkt een leugen van Lauterbach te zijn. Het gaat namelijk niet over 1 op de 10.000 mensen, maar 1 op de 10.000 prikken. Dat maakt het risico navenant groter na 5 prikken. Maar ook het Duitse ministerie van volksgezondheid maakte al op 20 juli 2022 bekend dat het gaat om 1 op de 5.000 prikken met ernstige bijwerkingen. Met 5 prikken wordt dat een kans van 1 op 1.000 op ernstige bijwerkingen.

Het Duitse Paul-Ehrlig-Institut (PEI, het Duitse RIVM) maakt echter inmiddels al officieel melding van een kans van 1 op 3.333 pér prik op ernstige bijwerkingen. Dit stelt de uitspraak van Lauterbach dat de kans op ernstige bijwerkingen ‘extreem zeldzaam’ is in een volkomen ander daglicht. Zelfs met kerst 2021 waagde Olaf Scholz, bondskanselier van Duitsland, het publiekelijk uit te spreken dat 60 miljoen Duitsers volledig gevaccineerd waren ‘zonder ernstige bijwerkingen of langdurige klachten’. Ze wisten allebei wel beter. Opgemerkt dient te worden dat deze getallen betrekking hebben op ernstige bijwerkingen, waarmee dus minder ernstige bijwerkingen niet worden benoemd.

Dat Lauterbach niet vies is van een leugentje, blijkt ook nu de Duitse media zijn cv aan het najagen is. Zo zou hij zijn cv ‘opgeleukt’ hebben met onderzoeken die niet bestonden en het schrijven van een niet bestaand boek om daarmee uiteindelijk professor te kunnen worden in Keulen.

Duidelijk is ook dat de vaccinproducenten niet aansprakelijk gesteld kunnen worden voor vaccinatieschade, aangezien de Duitse overheid de aansprakelijkheid heeft overgenomen. Middels een Nederlandse rechtszaak van Willem Engel weten we dat de Nederlandse overheid diegene die de vaccinatie heeft uitgevoerd als eindverantwoordelijk ziet. Lauterbach wil nu een fonds oprichten om slachtoffers schadeloos te stellen. En daar waar Lauterbach aan het begin van de crisis zei dat producenten ‘nauwelijks’ winst maakten op de vaccins, vraagt hij nu om een storting in het fonds door de producenten die volgens hem ‘exorbitante winsten’ hebben gemaakt op de vaccins.

Nu heeft Hugo de Jonge nooit gelogen over zijn opleiding, hij is geen professor maar schoolleraar, maar zijn bagatelliseren van het vaccin tot het nemen van een frikandel ‘waarover je toch ook geen vragen stelt over wat erin zit’ begint zich toch aardig te wreken. Gelukkig hoeft Hugo zich nog geen zorgen te maken over een onderzoek over de schadelijkheid van het vaccin, dat komt er namelijk niet. En bij het Lareb, de organisatie die de veiligheid van het vaccin bewaakt en de meldingen aanneemt, was de primaire reactie toen er in februari 2021 meer dan 7 keer meer meldingen dan verwacht binnenkwamen, te vragen om meer geld zodat de meldingen afgehandeld kunnen worden. En als iedere huisarts of GGD’er persoonlijk aansprakelijk is voor de gevolgen van de vaccinatie dan zijn er nog héél veel onderste stenen te slechten. Openbaringen zullen uit het buitenland moeten komen, zoals nu dus uit Duitsland.

Uit WOB-documenten blijkt dat de situatie in Nederland niet anders is, CeesCees72 schreef er een uitgebreid artikel over.

DEN HAAG (ANP) – In Duitsland en België besteden media donderdag aandacht aan de Provinciale Statenverkiezingen in Nederland en de overwinning van de BoerBurgerBeweging (BBB).

“Historisch en ongezien”, noemt VRT Nieuws de overwinning van de “boerenpartij”. VRT-journalist Jeroen Reygaert volgde in Den Haag de verkiezingen. “Het is eigenlijk niet zo moeilijk: iedereen verliest en de BBB is de uitgesproken, historische winnaar van de Nederlandse verkiezingen”, analyseert hij.

De Morgen spreekt van een “monsterzege” van BBB, die de regering van premier Rutte in “een crisissfeer” brengt. Dat Ruttes VVD standhoudt, is “een magere troost”, aldus de krant.

De Standaard

“Boerenpartij slaat iedereen met verstomming”, kopt De Standaard. De Belgische krant schrijft dat de uitslagen de regeringspartijen “midscheeps” raken. Veel kiezers vinden dat het stikstofbeleid, de energietransitie en de woningnood op een andere manier moeten worden aangepakt. De BBB van Caroline van der Plas brengt volgens hen “het gezonde boerenverstand” weer terug in de politiek.

Duitse media

De Rheinische Post noemt de winst van de “rechts-populistische BoerBurgerBeweging” een nederlaag voor de regering die de stabiliteit van de coalitie bedreigt.

Het Duitse persbureau dpa stelt dat de “woede van de kiezers” het kabinet van Mark Rutte “een dramatische afstraffing” heeft gegeven. Volgens het persbureau is de stabiliteit van de regering in gevaar.

Groot-Brittannië en VS

De Britse omroep BBC heeft het over een schok. “Een boerenpartij verbijstert de Nederlandse politiek”, begint het artikel over de winst. De omroep haalt analist Ben Coates aan, die de verkiezingen als “een soort politieke aardbeving” beschrijft.

Het Amerikaanse Politico gaat vooral in op wat dit betekent voor Mark Rutte en zijn kabinet. De nieuwssite zet vraagtekens bij Ruttes vermogen om door te gaan met het ingezette stikstofbeleid door BBB’s “enorme overwinning”.

Factcheck Hugo de Jonge: ‘complottheorie’ blijkt afkomstig van Rekenkamer Begrippen uit accountancy zorgen voor verwarring bij het publiek.

Volgens minister Hugo de Jonge voor Wonen is het een ‘social media complot’ dat hij tijdens de pandemie niet kon verklaren waar 5,1 miljard euro aan zorggeld is besteed. In aanloop naar de verkiezingen woensdag factcheckt Indepen deze bewering. Die is onjuist.

Waarover gaat het?

In de talkshow Vandaag Inside wilde presentator Wilfred Genee met de bewindsman kort terugblikken op de tijd dat De Jonge minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport was. Genee vroeg: “Is die 5,1 miljard trouwens nog boven water gekomen, waarvan niet duidelijk was waaraan die is besteed, of zijn jullie die nog aan het zoeken?” De minister geeft geen antwoord, maar stelt een tegenvraag. “Wat bedoel je?” Hierna verduidelijkt Genee zijn vraag. Dan volgt er kort ‘gehakketak’:

De Jonge: “Dat is nu echt zo’n social media complot, het is echt niet waar.”

Genee: “Het heeft toch ook in serieuze media gestaan?” Johan Derksen noemt hierbij De Volkskrant.

De Jonge: “Nee echt niet.”

Genee: “Er is niets kwijtgeraakt in die periode?”

De Jonge: “Nee.”

Waar komt de bewering vandaan?

Het bedrag was overal in het nieuws, en stond ook in De Volkskrant. De bron: het officiële jaarlijkse verantwoordingsonderzoek naar de uitgaven van de Rijksoverheid. Daarvoor is een speciale dag in het leven geroepen: Verantwoordingsdag, de derde woensdag in mei. Die dag heet in de Haagse wandelgangen ook wel ‘gehaktdag’.

Dat boekenonderzoek wordt gedaan door de Algemene Rekenkamer, dat is een Hoog College van Staat. Dit betekent dat het instituut onafhankelijk opereert van de ministeries. Onderzoekers van de Rekenkamer hebben toegang tot de boeken van alle departementen die ze controleren. Komen ze daarbij onduidelijkheden tegen, dan kunnen ze details opvragen.

Wist Hugo de Jonge niet dat dit onderzoek er lag?

Dat is moeilijk voor te stellen. Hij heeft destijds namelijk bezwaar aangetekend tegen de conclusies van de Rekenkamer, nog voor deze openbaar werden. Toen het onderzoek in mei 2021 verscheen, had de Rekenkamer al driekwart jaar intensief overleg met het ministerie van VWS, over de tekortkomingen in de boekhouding. Het totaalbedrag van al die administratieve fouten en foutjes loopt op tot de genoemde 5,1 miljard euro.

Dit wil overigens niet zeggen dat deze 5,1 miljard euro foetsie is. Tekortkomingen kunnen ook over heel andere problemen gaan in de administratie. Bijvoorbeeld als uitgaven uit een verkeerd potje worden betaald, of als het ministerie geen toestemming heeft van de Tweede Kamer om een uitgave te doen, het zogeheten budgetrecht ligt namelijk bij het parlement. Dat keurt jaarlijks de begrotingen goed, in de maanden tussen Prinsjesdag en kerst. In het voorjaar worden de jaarrekeningen behandeld door het parlement.

Hoe zit het dan met die 5,1 miljard?

Dat staat in het verantwoordingsonderzoek over 2020 inzake het ministerie van VWS. Hugo de Jonge zou een punt hebben als hij zou beweren dat het geld niet weg is, en de kwestie van de 5,1 miljard vooral gaat om foutjes in de boekhouding, maar dat zei hij niet; hij noemt het een complottheorie.

Hoe zit het nu echt? Een groot deel van de problemen die de Rekenkamer zag, zijn vrij technisch van aard. Een voorbeeld is het niet tijdig informeren van de Kamer, maar wel alvast geld uitgeven. Daar ontkom je natuurlijk in een crisis niet aan, en dat werd het ministerie van De Jonge ook niet kwalijk genomen.

Wél kwalijk vond de Rekenkamer dat ook nadat de eerste periode vol chaos en paniek voorbij is, De Jonge zich niet hield aan de plicht om openbaar aan te besteden. Bedragen boven ongeveer anderhalve ton mag een centrale overheid op grond van Europese regels niet zomaar aan een bedrijf gunnen. Deze regels zijn ooit ingevoerd om te voorkomen dat allerhande corruptie en vriendjespolitiek kunnen plaatsvinden. Het is bijvoorbeeld niet toegestaan om zomaar een grote order (bijvoorbeeld mondkapjes) te plaatsen bij iemand die toevallig lid is van dezelfde politieke partij (bijvoorbeeld Sywert van Lienden). Toch was gunning zonder aanbesteding de gangbare praktijk, in heel 2020, zelfs nadat de Rekenkamer hierover meermaals aan de bel trok bij De Jonge. In totaal gaat dit om 1,25 miljard euro (de bestellingen bij Sywerts Stichting Hulptroepen Alliantie betroffen ruim 100 miljoen euro). Sterker nog: toen in 2021 het Testen Voor Toegang werd ingesteld (na een lobby van onder meer consultancybedrijven), doorkruiste De Jonge opnieuw moedwillig de aanbestedingswetgeving. Dit leidde tot rechtszaken van bedrijven die commerciële coronateststraten hadden geopend.

In het verlengde van deze kwesties vond de Rekenkamer ruim 500 miljoen euro aan uitgaven met ‘fouten en onzekerheden’ rondom wetten over staatssteun.

Dan is er nog bijna 600 miljoen euro die is betaald, maar waarvan niet kan worden aangetoond ‘of de prestaties geleverd zijn’. Dit betekent dat in de administratie niet is vastgelegd of voor dat geld ook echt is geleverd, of gewerkt. Oftewel: verantwoorden hoe het besteed was, zoals Wilfred Genee omschreef in zijn vraagstelling. Dit is weliswaar geen 5,1 miljard euro, maar uit een taartdiagram van deze optelsom is het een flinke taartpunt: een achtste van het totaal.

In interviews, direct nadat de Rekenkamer dit publiceerde, bagatelliseerde De Jonge de kritiek. Hij gaf als voorbeeld dat “je je voor kan stellen dat als je midden in de nacht een beademingsapparaat aflevert bij een ziekenhuis, je wel eens een pakbon kwijtraakt”.

Mensen die dagelijks met logistiek te maken hebben, kunnen zich dit evenwel totaal niet voorstellen, zeker niet bij medische apparatuur die al snel een ton kost en al helemaal niet bij chauffeurs. Zonder bon wordt er namelijk niet betaald.

Op internet ontstond veel ophef over het Rekenkamerrapport, en daarbij bleef het bedrag van 5,1 miljard bij de mensen hangen. Omdat de meeste internetgebruikers geen accountant zijn, werden de verschillende soorten kritiekpunten op één hoop gegooid, en verbasterde bij sommigen dit geheel tot ‘er is 5,1 miljard euro weg’.

Dit is alleen niet een complottheorie. Wat op social media ontstond, is begripsverwarring, die na verloop van tijd een eigen leven is gaan leiden. Dat is evenwel niets bijzonders. In de dagelijkse praktijk halen heel veel niet-boekhouders begrippen als ‘onrechtmatig’ (niet volgens de regels) en ‘niet verantwoord’ (bonnetje kwijt) door elkaar. En een fout in de jaarrekening is weer iets anders dan een onzekerheid.

Als ze érgens weten dat je hier snel mee de mist in gaat als leek, dan is het bij de Rekenkamer. Rondom belangrijke publicaties, zoals het jaarlijkse Verantwoordingsonderzoek, geeft het instituut daarom ook altijd tekst en uitleg, bijvoorbeeld in gesprekken met de Tweede Kamer en op persbijeenkomsten. Aanwezigen kunnen dan over elke zin en elk getal opheldering vragen. In het jaarlijkse begrotingsproces van het parlement gebeurt dit ook schriftelijk, zowel de Rekenkamer als de ministeries geven desgevraagd detailinzicht in de uitgaven.

Is het voor het eerst dat De Jonge wild om zich heen slaat als hiernaar gevraagd wordt?

Nee, hij tekende immers al vooraf bezwaar aan bij de Rekenkamer. En tijdens de persmomenten op de parlementaire gehaktdag van 2021 had hij het vooral over iets anders: het Sywert-schandaal, dat juist die ochtend was losgebarsten door onthullingen in de Volkskrant.

Over het nut van een bliksemafleider bij slecht nieuws kunnen politieke spindoctors uren vertellen. Er is zelfs een speelfilm over gemaakt: Wag the dog.

Over ‘coronaminister’ De Jonge gaan op social media overigens wel degelijk complottheorieën rond. Zo vonden we onder meer het verwijt dat hij zaken probeert te verbergen door documenten achter te houden die openbaar zouden moeten zijn. Gelukkig is het prima mogelijk om wilde speculaties te ontkrachten en als er iemand hiertoe bij machte is, dan is het wel Hugo de Jonge. Zo kan hij zorgen dat de Volkskrant de documenten rond de Sywert-deal krijgt, die volgens de rechter moeten worden vrijgegeven. Tot nu toe betaalde de overheid alleen liever tienduizenden euro’s aan dwangsommen. Hoe zal de Rekenkamer daarover oordelen?

Oordeel factcheck

Onwaar. En misschien ook redelijk schaamteloos, maar die afweging laten we aan de kiezer.

Totaaloverzicht van de ‘5,1 miljard van Hugo’ in het verantwoordingsonderzoek van de Algemene Rekenkamer. Rondom begrippen als fouten, ordelijkheid en rechtmatigheid halen mensen vaak dingen door elkaar.